Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
analizaPieśnijestpotrzebna.Ważniejszyjesttujednaksposóbpotraktowaniagatun-
ku;dlaautorkistałsięonpunktemwyjściadlawłasnych,szczegółoworozwijanych
rozważańnadistotączłowiekaisacrum.Dlategopodczaslekturytakłatwozapomnieć
omodlitewnejkanwiePieśni.Tematykareligijnatomu,azpewnościąłatwiejbyło
wówczaskobieciezodległejprowincjiopublikowaćdziełoreligijneniżjakiekolwiek
inne,nieograniczyłapoetkiwrealizacjiartystycznychzamierzeń.Sztafażmodlitwy
poetyckiej,którabądźcobądźzawężawolnośćautora,dałjednakwzamianwsparcie
wpostacigotowejformygenologicznej.Beztakiejpodporytawyjątkowapoetkabyć
możenieodważyłabysiępisać.Modlitwapoetyckainkrustowanajestinnymigatunka-
mipoezjireligijnej,którychelementypojawiająsięwPieśniach(psalm,hymn,elegia
pokutna),dziękiczemuwidzimybogateinstrumentariumpoetyckieBenisławskiej,
wpisanewtradycjęliterackąepoki.Pieśniumiejętniełącząbarokoweklisze,obrazy
imetaforyreligijnezerudycjąiswadą.Zwątkamidewocyjnymiłączysięwnichopis
próbwyzwoleniasięzgranicciała.Dziękinieustannejwalcepodmiotuzjednostkową
wolą,pojawiającejsięnastronicachPieśni,czytelnikdowiadujesięomarzeniachioba-
wachkobietybezgraniczniezakochanejwBogu.Nieprzeanalizowanodotądsystemu
mistycznegoPieśni,tworzącegoodrębnyświatznaczeńpoezji;wnimzaśprzejawia
sięwyjątkowystankobiecejkondycjipodmiotu.Taperspektywazakładawięcanalizę
dziełaBenisławskiejpodkątemopisukobiecegodoświadczeniamistycznego,wtym
takichzagadnień,jakobrazemocjonalności,charakterystykipodmiotuwjegorela-
cjizsacrum,czyetapówmistycznychobecnychwPieśniach.Interesujemnierównież
możliwafunkcjauniesieniamistycznegozperspektywyantropologiikobiecegodo-
świadczenia.Jakstarałamsiępokazać,obecnośćwątkówmistycznychwcałymdziele
świadczyowadzetegorodzajuprzeżycia.
NiesposóbteżuchylićsięodpytanaoswoistośćpropozycjipoetyckiejBenisław-
skiejnatleteoriiirodzimejtradycjiliteraturymistycznejkobiecegoautorstwa(zwłasz-
czajejterezjańskiegodziedzictwa).Jesttotrudnyproblemoryginalności.Uwzględ-
nienieproblematykikobiecejiwrażliwośćnapłciowąstronęzagadnieniamistycyzmu
mogąodsłonićukrytedotychczasznaczeniamistykidlapodmiotunaznaczonegoprzez
płeć(jakonsamsięwielokrotnieokreśla)orazumożliwićsformułowaniespołeczno-
filozoficznychimplikacjibezpośredniejdrogipoznaniaBoga.
PowodemtrzecimjestświatprzedstawionyPieśni,uderzającywswymbogac-
twieiróżnorodności.Analizaposzczególnychmotywówiobrazów,zakorzenionych
wsferzesacrum(DuchŚwięty,Bóg,Maryja,Chrystus,aniołowieiświęciorazdiabeł)
iwświecieprofanum(naturaczłowieka,rzeczywistośćorazinniludzie),ukażewielo-
warstwowośćzapożyczeńiprzetworzeńelementówliterackichikulturowych,aprzy
tympięknowłasnejścieżkipoetkipośródtegodziedzictwa.
Pomimokilkuopracowań,atakżedwóchwydańkrytycznychPieśni1,autorkaijej
dziełofunkcjonująnieconaobrzeżachbadańnadhistoriąliteraturypolskiej.Nie-
1PieśnisobieśpiewaneodKonstancyizRykówBenisławskiejStolnikowejKsięstwaInflantskiegozanaleganiem
przyjaciółzcieniawiejskiegonajaśniąwydane,Wilno1776.K.Benisławska,Pieśnisobieśpiewane,oprac.
T.Brajerski,J.Starnawski,Lublin1958,KomisjaBadańnadLiteraturąKatolicką,t.1;K.Benisławska,
Pieśnisobieśpiewane,oprac.T.Chachulski,Warszawa2000.
~12~
