Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bietomepokdawnych,cowynikabezpośredniozchęciwskazanianadługątradycję
badanegotematu4.
nOdkrywanie”kobiecejhistorii,takżehistoriiliteratury,jestrównieżgłównym
postulatembadańwramachparadygmatuwomanstudies,corazczęściejuprawiane-
gotakżewPolsce.Pokłosiemtakpostawionegoproblemusąlicznerozprawyiar-
tykułyzzakresucasestudies.Badaniawtymmodeluwydobywająnapowierzchnię
dziejówróżnegorodzajudrobiazgiiciekawostkidotyczącenietylkokobietpisarek,
aletakżekobietsawantek,pozostawiającychposobiepisaneźródłaużytkowe,testa-
menty,listyinotatki,aczęściejjeszczewyposażeniebibliotek,będąceświadectwem
dawnychkobiecychzainteresowań(lubmoże,comusimyprzecieżuwzględnić,tylko
dworskiejmody)5.NaukowepodejścieakcentującedziałalnośćkulturotwórcząPolek
wdawnychwiekachmasweźródłanietylkowewspółczesnejmyślifeministycznej,ale
takżewoptyceromantycznej,kształtującejniezwyklenośnymitMatki-Polkiikobiet-
bohaterek,inspirującychswąpostawąintelektualnąkolejnepokoleniaobywateli.Już
bowiemJanSowińskiwdzieleOuczonychPolkach(Warszawa-Krzemieniec1821),
wymieniającponadczterdzieściprzedstawicielekkulturyiliteratury,odczasówKrólo-
wejJadwigipopoczątekXIXwieku(wśródnichsąkobiety-sawantki,pisarkilegendar-
ne,tłumaczkiidziennikarki–znacznaczęśćzdrugiejpołowyXVIIIipoczątkuXIX
wieku),podkreśliłwagękobiecejerudycjiijejrolęwformowaniuprzyszłościnarodu:
nMiłośćojczyznyipoświęceniesiędlawspólnegodobratobyłyzawszeisąznamiona
Polek,tecnotywyssałyonezpiersiswychmatekitezaszczepiająwspuściźniena-
stępnympokoleniom”6.NiecoponadstolatpóźniejwtórowałaSowińskiemuŁucja
Charewiczowa:
Jeśliwcałymukładzieżyciastaropolskiejkobietytkwiązasadniczepodstawyjejprzysłowiowejbier-
ności,zdegradowaniejejdorolirozrodczejprzedewszystkim,tojednaktkwiątakżewdziejachtejepoki
4Należytuwymienićm.in.KrystynęStasiewicz,którakrótkowzmiankujeotwórczościpoprzedniczek
Drużbackiejnapoluliteratury,wymieniającwśródnichanonimowądwórkęzkręguAnnyJagiellonki,
autorkędewocyjnegodziełaRozmyślaniamękiPanaNaszegoJezusaKrystusazmodlitwami,przytymiró-
żanywianekNajświętszejPannyMaryjej(datawydania:1681,Poznań).Niewiemyjednakzupełnienic
ojegoautorce,autwórtenmacharakterwyłączniemodlitewny–jegowpływnaDrużbackąjestzupełnie
znikomy(zob.K.Stasiewicz,ZmysłowaielokwentnaprowincjuszkanastaropolskimParnasie.RzeczoElż-
biecieDrużbackiejinietylko…,Olsztyn2001,s.26).
5Zob.np.artykułK.Kłudkiewicz,„Czarowaćchciałatylkopowabemumysłu”.Oformacjiintelektualnej
MariannyzCiecierskichSkórzewskiejnapodstawieinwentarzajejksięgozbioru,nBiblioteka”2017,nr21
(30),s.21–42.Przykłademmonografiikoncentrującejsięnaliteraturzeużytkowejtworzonejprzezko-
bietyjestksiążkaBożenyPopiołek:KobiecyświatwczasachAugustaII.Studianadmentalnościąkobiet
zkręgówszlacheckich,Kraków2003orazdziełoKarolinyTargosz:SawantkiwPolsceXVIIwieku.Aspiracje
intelektualnekobietześrodowiskdworskich,Warszawa1997.Autorkimonografiikoncentrująsiękolejno
naformacjiświatopoglądowejkobietzwyższychwarstwspołecznych,zarównoanalizującwspomniane
tekstyocharakterzeutylitarnym,jakirekonstruującwpływyintelektualnenawychowanieiedukacjęko-
biet,atakżepraktykowanąaksjologię.Nietrudnozauważyć,żebrakwobupracachanalizyliteratury
kobiecej(autorkisąprzedewszystkimhistoryczkami).
6J.Sowiński,OuczonychPolkach,Warszawa–Krzemieniec1821,s.5.
~24~
