Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
latającychpsów,wielugatunkówptaków,małżyitp.Wewspólnotachzamieszkujących
lasyzakazdotyczyłwszystkichgatunkówrybzatokowych,waranów,młodychdzików,
dwóchgatunkówwęży,miodu,wielupokarmówroślinnych.
Zauważmytutajznaczącązmianęargumentacji.Wodniesieniudotabużywieniowych
Radcliffe-Brownformułowałbowiemwyjaśnieniaocharakterzespołecznym,niezaś
religijnymjakjegopoprzednicy.Nadrugimplanieuzmysłowiałponadtowagęprawa
moralnego;cyklinicjacji,przypadającynaokres,kiedymłodyczłowiekjestnajbardziej
podatnynawpływ,byłwszaktakżespecyficznąedukacjęmoralną.
Zagadnieniazwiązanezodżywianiemsięzajmowałyrównieżinnegowielkiego
funkcjonalistę,BronisławaMalinowskiego.Jużw
Przedmowie
dosławnego
Życia
seksualnegodzikich
pisał:„Niemożnazrozumiećkultury,dopókisięniezbadajej
nutrytywnychinstytucjiwodniesieniudoprzygotowywaniaispożywaniajedzenia,
dozdobywaniapokarmuorazjegorozdzielaniaigromadzenia”18.Badaczniemiał
wątpliwości,że„odżywanieijedzenie”wewszystkichspołecznościachokreślanychjako
prymitywnepełniwielekluczowychfunkcji:jestośrodkiem„zgrupowaniaspołecznego”,
fundamentemsystemówwartości,osnowąaktówrytualnychiwierzeńreligijnych.
Ztegozaśwynika,kontynuował,koniecznośćsyntetycznegobadaniawszystkiego,
cowiążesięzpokarmem;takiegozatem,któreobejmujeorganizacjęspołeczną,
rytuały,systemywartości.Podstawowabiologicznapotrzebaczłowieka–taksamo
uniwersalnajakseks–niedoczekałasięjednak,utyskiwałMalinowski,należytego
zainteresowania.Studiafizjologów,biologówihigienistówniesąwtejmaterii
wystarczające,gdyżpomijająwymiarkulturowy.„Szkołafunkcjonalna–deklarował
–któraostateczniezmierzadosprowadzeniawszystkichzjawiskkulturalnych
dopodstawowychpotrzeborganizmuludzkiego,musiuzupełnićtebraki”19.Cociekawe,
jakoprekursoraowegosyntetycznegopodejściawskazywałMalinowskimłodąbadaczkę
A.S.Richards;powrócędoniejwdalszejczęścitekstu.
Mimotakichambitnychzamierzeńpolsko-brytyjskiemubadaczowinieudałosię
przedstawićosobnejpracypoświęconejsymbolicznymaspektomjedzenia.Malinowski
interesowałsiębowiemprzedewszystkimsposobamiwytwarzaniaoraz
przechowywaniażywności,czemuwdużejmierzepoświęconesą
Ogrodykoraloweiich
magia
20.Poznajemytamwybranekulturoweaspektyuprawy,zbioru,przechowywania
ispożywaniapochrzynu(yamu),kolokazjijadalnej(taro),grochu,dyni,trzcinycukrowej,
bananóworazprzywiezionychprzezkolonizatorówkukurydzyisłodkichziemniaków.
Pewneelementybadań„odżywaniaijedzenia”znajdująsięponadtowmonografii
ArgonauciZachodniegoPacyfiku
.Wrozdzialepoświęconymtrobriandzkiejgospodarce
plemiennej,gdzieMalinowskipodważastereotyp„leniwegoibeztroskiego”tubylca,
uwydatnionazostaławagawymiany.„Nieustannebranieidawanieprzenikacałeżycie
plemienne”,stwierdzałbadacz,afakttennajwyraźniejdotyczy„bogactwa
podstawowegotzn.środkówżywności”21.
Zrozproszonychinformacjimożnawywnioskować,żeżywnośćdlakrajowcówzWysp
Trobriandabyłanietylkopożywieniem,czymś,cosięcenijedyniezuwagi
naużytecznośćpraktyczną.Pełnebulwpochrzynuspichlerzemiałytakżefunkcję
podkreślaniastatusuichwłaścicieli.Publiczneoglądaniewyhodowanejżywnościbyło
jednocześnieaktemżyciaspołecznego,jakiprzejawemcykluobrzędowego.Podobne
publicznepokazytowarzyszyłyubojowiświń.„Koszpełen
taytu
(pochrzynu–przyp.
W.K.)jestgłównąjednostkąmiaryijednymznajważniejszychelementówwszelkich
formwymiany”22.Więcejnawet–„wkażdejwymianienaWyspachTrobrianda[…]
płodyrolneodgrywająnietylkowidoczną,leczrównieżwyjątkowąrolę,zktórąnie
możekonkurowaćżadeninnymiejscowyprodukt”23.Wczasieżniwpierwszezebrane
bulwypoświęcanopamięcizmarłych.Magia
vilamalya
,praktykowananadzebranymi
plonami,miaławpływaćnietylkonanie,aleteżnamieszkańcówwioski,zmniejszając
ichapetytnapochrzyn.Najlepiej,gdybyzmagazynowanebulwyzgniływspichlerzu,
bowyrzucanieichnastosśmiecizadomemstajesiękolejnymspektaklemprestiżu.
Praktykowanorównieżwieletabuzwiązanychzprocesemgotowaniażywności.
„Wgruncierzeczy–podsumowywałMalinowski–możnanawetmówićokultowej
postawietubylcówwobecżywności,wtymsensie,żepożywieniejestcentralnym
wątkiemwiększościceremoniipublicznych”24.
