Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wosobne,obszernepolebadań.Nimjednakmożliwebyłowyłonieniesięantropologii
żywienia,pierwszekrokiwkierunkuinterpretacjikulturowychwymiarówjedzenia
iżywnościstawialitacybadacze,jakJamesFrazer,ErnestCrawley,AlfredReginald
Radcliffe-Brown,BronisławMalinowski,AudreyRichards,ClaudeLévi-Strauss,Mary
Douglas,AnnaMeigsiMarshallSahlins.
*
AntropologowiekońcaXIXw.najchętniejzajmowalisiętakimitematami,jaktabu,
totemizm,świętośćczyreligia.Niepowinnozatemdziwić,żepodobnąoptykęprzyjęto
równieżwodniesieniudojedzeniaipożywienia.Typowymprzykłademjestwtym
kontekściepracaJamesaFrazera
QuestionsontheCustoms,BeliefsandLanguage
ofSavages
,porazpierwszyopublikowanaw1907r.(potemzaśkilkukrotnie
wznawiana)10.Rozdziałpoświęconyjedzeniuzaczynasięodpytania:„Czyoni[dzicy
–przyp.W.K.]jedząwszystkoto,cojestjadalne?Czyteżspożywaniepewnych
pokarmówjestzabronione?Czyistniejąpokarmyzakazanedlawszystkich?”11.Adalej
jeszcze:„Czypraktykowalikanibalizm?Czyzjadaliswoichwrogówczyraczej
przyjaciół?”12.ObyczajeżywieniowebudziłyuFrazera,jakwidać,wieleemocji
ipoczucieniejasności,stądzapewnepróbaichuporządkowaniadziękisięgnięciu
pokategorieprzekonańwierzeniowych.
Podobnespojrzenieodnajdziemywpracybrytyjskiegoantropologaiseksuologa
ErnestaCrawleya
TheMysticRose
zroku190213.Byłotostudium„prymitywnego”
małżeństwa,bazującenaodniesieniachdotabu,wtymtakżeżywieniowego.Stawiając
tezęotym,żeseksijedzenie,wiążącsięzryzykiem,zostająobwarowanetabu,
Crawleysięgał–jakFrazer–powyjaśnieniareligijne.Pytałnp.,dlaczegoosobybędące
wzgodziezobyczajem,mężamiiżonamialbobraćmiisiostrami,sązobowiązani
dounikaniasięnawzajemwwieluokolicznościachidlaczegoniemogązjadaćsię
nawzajem?Odpowiedź,jakapada,ujętajestwterminy„misteriumseksu”.Warto
dodać,żeksiążkaCarwleyazostałaentuzjastycznieprzyjętaprzezMalinowskiego
(„uderzającysposóbanalizowaniapsychologiistosunkówmiędzyludzkichodstrony
religijnej”),którywmomenciejejopublikowaniamiał18lat.Pośmiertnieprzyznał
zresztąjejautorowirolętwórcy„metodyfunkcjonalnejnowoczesnejantropologii”14.
Przejścieodbazowanianainformacjachzdrugiejrękidobezpośredniego
doświadczaniaodmiennościkulturowejorazposzerzenieperspektywyanalitycznej
okwestiezwiązanezfunkcjonalnościąraczejniżsakralnościąprzyniosły
wantropologicznychbadaniachjedzeniawielenowychustaleń.AlfredReginald
Radcliffe-Brown,mającyzasobądoświadczeniedługotrwałychbadańterenowych
naWyspachAndamańskich(lata1906–1908),mógłformułowaćzupełnienowe
tezy15.Zauważył:„Wewspólnocietakprostej,jaktawyspiarzyzAndamanów,wktórej
niezbędnepożywieniemusibyćzdobywanezdnianadzień,jedzeniezajmujecentralną
pozycję”16.Najwyżejcenionącechąmoralnąwtymspołeczeństwiebyłaenergia
towarzyszącazdobywaniupożywieniaorazhojnośćprzyjegorozdawaniu.Pokarmy
zkoleipostrzeganojakrzeczy,którymnależyokazywaćszacunekitraktowaćzrytualną
ostrożnością:naprzykładdiugońdostarczadużejilościwysokocenionegoprzysmaku,
alejegoupolowaniejestforsowneiniebezpieczne,małżezkolei,choćichzdobycienie
wymagaspecjalnychumiejętności,spożywasię,gdyniemajużniclepszego.
Brytyjskifunkcjonalistapodkreślał,że„zdecydowanienajważniejsząaktywnością
społecznąjestzdobywaniepokarmu.Wzwiązkuztymdzieckopowinnouczyćsię
swoichrelacjizespołeczeństwem[…]zapośrednictwemstosunku
dopożywienia”17.Andamańczycywypracowaliliczneobyczajezwiązanezjedzeniem.
Nakazywałyonepowstrzymaniesięodspożywaniapewnychpokarmówwczasie
żałoby,ponarodzinachdziecka,podczasmenstruacji,choroby,przebywającpoza
rodzimąwyspą.Najważniejszeobyczajedotyczyłyjednakrytuałówinicjacyjnych,
podczasktórychdorastającychłopcylubdziewczętazobligowanibylidospróbowania
wcześniejzakazanychimpotraw.Czegodotyczyłyżywieniowezakazy?Wnadbrzeżnym
plemieniu
Aka-Čari
zAndamanuPółnocnegoniewolnobyłojeśćżółwi,diugoni,
morświnów,ryb
komar
,żółwiszylkretowych,dwóchrodzajówjadalnychlarw,waranów,
