Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żabyjakoczystej.Wiążącspożywanieokreślonychpokarmówzporządkiemreligijnym,
doszładowniosku,żeprzestrzeganietabużywieniowychmożnapostrzegaćnatym
samympoziomie,coprzestrzeganieregułwiary;żeregułydietetycznesąelementem
liturgicznychaktówwyzwaniaiczci,adziękiregułomunikaniapewnychpokarmów
„świętośćzyskiwaławyrazfizycznyprzykażdymzetknięciuzeświatemzwierzęcym
iprzykażdymposiłku”38.
WyraźnieinspirowałasięDouglasowskimmyśleniemojedzeniujakokodzieinna
badaczka,AnnaMeigs.Jakjejpoprzedniczka,Meigsprzyjęła,żepoprzezanalizę
żywnościijedzeniamożnazebraćinformacjenatemattego,jakdanakulturarozumie
pewnebazowekategorieswojegoświata.Pierwszymkrokiemtakpomyślanejanalizy
powinnobyćodkryciekonstytutywnychjednosteklubkategoriisystemujedzenia;
drugimnatomiastodkrycie,jaktensystemklasyfikacjiżywnościodnosisiędocałego
systemuspołecznejklasyfikacji.Wpracy
Food,Sex,andPollution
39–wybijającejjuż
wtytuletrzywątkipodejmowaneprzezbadaczyopisanychprzezemniejużwyżej
–Meigszaprezentowała„jedzeniejakokonstrukcjękulturową”wśródHuazewschodnich
terenówgórskichPapuiNowejGwinei.
DlaHuajedzeniejestjednymzesposobów,poprzezktórefizycznewłaściwościoraz
„esencjażyciowa”sąprzekazywanemiędzyprzedmiotamiiobiektami.Tozatem
również,jakchoćbyuTrobriandczyków,przedmiotwymiany,tematniezliczonych
rozmów,elementopowieścimitycznych,wymiarsystemupokrewieństwaipolelicznych
nakazóworazzakazów.JaksugerujeMeigs,jedzeniejestteżistotnączęścią
zasadniczegoprocesu,łączącegoformyorganiczneinieorganiczne.Wtymkontekście
zgołainaczejnależyinterpretowaćfakt–winnychokolicznościachraczejzabawny
–żewjęzykuHuasłowo„wszystko”,brzmiące
do‘ado’na
,znaczydosłownie„to,
comożezjeśćito,czegoniemożna”40.Natejbaziemożliwajestdosformułowania
konkluzja,którejznaczeniewykraczadalekopozapartykularną,trzytysięczną
społecznośćnowogwinejskichogrodnikówżarowych:
WieluludzinauprzemysłowionymZachodzienieuprawiażywności,niewidziałoteż
aniniewie,jaksiętorobi.Natykamysięnażywnośćwkonserwach,pudełkach,pod
folią.Znamyżywnośćjakorzeczbezwładną,niepowiązanązjejwytwórcami
inaturalnymśrodowiskiem.Wrzeczywistości,wspołeczeństwachtakich,jaknasze,
dziecimusząbyćuczone,żebezosobowe,pozbawioneżyciapaczki,którenazywamy
‘żywnością’pochodząodżyjącychzwierzątalboroślin.Huanigdyniezagubilitej
wiedzy.Żywnośćtoniejestbezwładnarzecz,‘przedmiot’dokupnalubnasprzedaż.
Jestraczejtak,żeżywnośćposiadawitalnośćidynamikężywychistot.Onajest
ożywiona41.
Badaczem,któregochciałbympotraktowaćwcharakterzeznaczącejkodytegotekstu,
jestMarshallSahlins.Interesujeonmnietutajjakoautorniezwykłejpracy
Cultureand
PracticalReason
42z1976r.DlaMichaelaM.J.FischeraiGeorge’aMarcusaksiążka
tajestprzykładem„zuchwałejkrytykautylitarnego,materialistycznegomyślenia,
obecnegonietylkowantropologii,aleiwmyślizachodniejwogóle”43.Skądtapełna
emocjiocena?Stąd,żewpracySahlinsadokonałosięspektakularne(szeroko
komentowanewśrodowisku44)odejścieodujęćzwiązanychzperspektywą
materialistycznąnarzeczpodejściazogniskowanegonasymbolicznychwymiarach
kultury,przyczymliczneprzykładydotyczącąwłaśniekulturkonsumpcji.
Sahlinswychodziodzałożenia,żekulturasłużynietylezaspokajaniupotrzeb,ale
mazdecydowaniebardziejcharaktersymboliczny.Znaczyto,żeprzedmiotem
antropologiijestkulturajako„kolektywnatradycja”,zeswoimiznaczącymiporządkami
osóbirzeczy,porządkami,któreniesąswobodnąinwencjąumysłu,alewywodząsię
z„porządkówsymbolicznych”.Wbrewzatempoglądowi,że„kulturyludzkiepowstają
wtokupraktycznejdziałalnościistojącychzaniąutylitarnychinteresów”45–comabyć
znakiemrozpoznawczymzachodnichteoriiekonomicznychodArystotelesa
poFriedmana–badaczargumentuje,żekulturatosamodefiniującysięproduktludzki,
poddającysięwyjaśnieniuwramachwłasnychzasadiwłasnej,wewnętrznejlogiki.
Bazującnatakzarysowanejtezie,Sahlinszauważanp.,żeludziubodzyjedzątańsze
odmianymięs,którychcenabynajmniejniewynikazniższejwartościodżywczej,
