Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Kobietawpolskiejtradycjiżyciarodzinnegoispołecznego
15
miałazdecydowaniesięodróżniaćodmężczyzny.Stądteżistniałwyraźnypodziałna
praceprzeznaczonedlakobietimężczyzn.Statusspołecznykobietzmieniałsięwraz
zprzechodzeniemkolejnychfazżycia(ritesdepassage)8.
Najważniejsząiidealizowanąroląspołecznąbyłarolażonyimatki.Małżeństwo
traktowanojakopodstawowyobowiązekkobiety.Wmałżeństwiekobietamiałarealizo-
waćswojenaturalnepowołanie–rodzićiwychowywaćpotomstwo9.Popularyzowany
byłmodelrodziny,naktórejczelestałojciec–głowarodziny,surowy,alesprawiedliwy.
Jemubyłapodporządkowanażonaidzieci.Wskazywanojednocześnie,żerelacjemiędzy
małżonkamimusząbyćodbiciemstosunkuChrystus–Kościół,comiałowykluczać
despotyzm:
„JakKościółwewszystkimpoddanyjestChrystusowi,takbiałogłowymężomswoje
[…][amężowiemają–przyp.D.P.]taksiękochaćwżonachjakChrystuswKościele”
10.
Gloryfikowanokobietęwrolidobrejżony,zaradnejgospodyni.Głównymmiej-
scemjejpracybyłdomwrazzgospodarstwem.Wutworachstaropolskichbyłaprzed-
stawianajakopowściągliwadomatorkatroszczącasięomęża,dzieciigospodarstwo.
Towłaśnieonazaspokajałapodstawowepotrzebyzapewniającebiologiczneprzetrwa-
nierodzinie,dostarczałapożywieniaiubrania.
Wlicznychutworachmoralizatorskichpojawiasięobrazkobiety–wiernejżony,
oddanejiposłusznej,będącejjednakwspółtowarzyszkąmęża(powszechnieużywany-
miokreśleniamiwspółmałżonkabyły:„towarzysz/ka”,„miły/a”,„przyjaciel/ółka”)11.
Ważnymkryteriumocenykandydatkinażonębyłynietylkouroda,stanmajątkowy,
określoneumiejętnościodnoszącesiędozarządzaniadomemigospodarstwem,ale
równieżposiadaneprzezniącechycharakteru,takiejak:pracowitość,gospodarność,
roztropność,opanowanie,zdolnośćwspieraniamężaidoradzaniamu,dzieleniaznim
trosk.WPieśniXJ.Kochanowskipiszeodobrejżonie:
„[…]
Żonauczciwaozdobamężowi,
Inajpewniejszapodporadomowi;
Naniejrządwszystek;swegomężaona
Głowykorona”
12.
Zewzględunapredyspozycjepsychofizycznesugerowano,żedobramatkatotakże
najlepszanauczycielkaiwychowawczynidladzieci.Głównymjejzadaniembyło
uczyćjepobożnościidobregozachowania,umiejętnościprzydatnychwcodziennym
życiu.Częstokobietastawałasiępośrednikiemmiędzyswoimipoddanymiapanem,
doniejzwracanosięoporadęiinterwencję,nauczałaipielęgnowałachorych.
Pomimoistniejącegoodpoczątkupaństwapolskiegomodelurodzinypatriarchal-
nej,kobietazajmowaławniejszczególnemiejsce.Kobietawpolskimdomumiałado
spełnieniawieleważnychiodpowiedzialnychzadań,cozapewniłojejwysokąpozycję
wrodzinie.W.Łoziński,sugerowałnawet,że:
8Zob.M.Bogucka,Białogłowa…,op.cit.
9Zob.A.Wyrobisz,op.cit.
10Cyt.za:M.Bogucka,Białogłowa…,op.cit.,s.41.
11Zob.ibidem.
12J.Kochanowski,PieśńX,ks.II,[w:]B.Kryda,Krajobrazpoezjipolskiej.Antologia,Warszawa1989,
s.74.
