Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34OMAŁGORZATAVRAŽIĆ
dialektsztokawski3jakopodstawęjęzykanarodowego,ujednolica
językliterackiipisownię,izmienianazwępismanaflNovineilirske”
(zdodatkiem:flDanicailirska”).Odegrałyone(podobniejakwiele,in-
nychpismztegookresu)istotnąrolęwruchuOdrodzeniaNarodowe-
go(1830–1847).Stopniowopowstająkolejnepisma,jakflKoło”/”Ko-
lo”powołanewZagrzebiuw1842rokujakoorganMacierzyilirskiej
(potem:Macierzychorwackiej),czylipierwszejniezależnej,narodo-
wejinstytucjikulturalnejiwydawniczej,którejcelembyłobudowanie
chorwackiejtożsamościnarodowejiwspieraniewszelkichdziałańna
tympolu,wydawaniewieluksiążekiczasopism,następnieflZoradal-
matinska”(1844)wDalmacji,flSlavonac”(1863)wSlawonii,flBosanski
prijatelj”wBośniiHercegowinie(1851),flNašasloga”(1870)wIstrii.
Ruchnarodowyzapoczątkowałprzemianykulturowewwynikuktórych
Dubrownikstałsięcentrumhistorycznym,symbolemdawnejliteratu-
ryikultury,aZagrzebzyskałrangęcentrumnarodowego.Tamm.in.
powstałypisma:flNeven”(1852–57),którezmierzałodostandaryza-
cjikulturychorwackiej,awlatach1869–1903ukazywałosiępismo
flVienac”powołaneprzezMacierziJugosłowiańskąAkademięNauki
iSztuki,którestałosięnaczelnympismemliterackim,środowiskiem
kształtowaniasięmłodejliteraturynarodowejiklasyśredniej.flVienac”
ażdo1903rokupozostałcentralnympismemliterackim.Istotnąrolę
odegrałbiskupJosipJurajStrossmayer,którywspierałwielewydawni-
czychinicjatywibyłm.in.sponsoremdziennikapolitycznegoflObzor”4.
Pisarzekilkupokoleń(ilirystów,romantyków,realistów)byliaktywny-
midziałaczamipolitycznymi,niektórzyznichmusielisięwycofaćzży-
ciapublicznegozobawyprzedrepresjami,pismaliterackieupadały,ale
powstawałynowe,starającsięskupićwokółsiebieinteligencjęibudo-
Por.A.Barac,LiteraturanarodówJugosławii,tłum.M.Krukowska,Wrocław1969,
s.155–157i197.
3Najbardziejrozpowszechnionenarzeczejęzykachorwackiegoiserbskiego.
4HistoriaczasopiśmiennictwawChorwacji,opisczasopism,por.V
.Brešić,
Praksaiteoriaknjiževnihčasopisa,Zagreb2014,s.313–338.
