Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MÓJWIEK
tomalarstwofunkcjonalne,warchitekturze,wplakacie.Fotomontaż.
Plakatagitacyjny
.Agitka.Noioczywiścietozłudzeniezostałorozwia-
ne.Byłobyzadużootymdomówienia.Oninierozumieli,żeracjona-
lizmsowiecki,zwłaszczajużwepocerozwiniętej,wrealizacjirozwi-
niętej,toznaczystalinowskiej,miałbyćod-do,miałsięograniczyćdo
małegokatechizmu,któregomożnasięnauczyć,którysięsprowadza
np.dopoziomujednegozsowieckichaeronautów
,któryparęlattemu
powiedział,żebyłwniebiosachiBoganiezobaczył.Voilà!Tojestra-
cjonalizmkomunizmurealizowanego.Dalejniewolnoiść.Awłaściwie
chodziłoostworzeniepotężnychsymboli,skrystalizowaniesił,właśnie
pozaracjonalnych.Wódz,partiaitd.Inietylkożeniesuchość,alena
odwrót,jaknajwiększaegzaltacjaiwykorzystaniecałegoładunkuemo-
cjonalnego,jakiTołstojczyCzechow
,czyPuszkinwkładaliwwielkie
słowa.Oczywiście,LEFtegonierozumiał.Myśmytegoteżwtedynie
rozumieli.Alepodtymwzględemniebyliśmyzupełnieoryginalni,bo
nNowyjLEF”czytaliśmyiuczyliśmysiętego.Mamwrażenie,żeFran-
cuzitegouniknęli.Tujestpewnaróżnica.PrzejścieFrancuzówzsur-
realizmuAragona,Eluardadokomunizmunieodbywałosięwedług
wzorów:miasto,masa,maszyna,wedługwzorukonstruktywistyczne-
go.OninieznalinLEF-u”,nieznalirosyjskiego.Odpoczątkuobceim
byłytekonstruktywizmyzachodnie.TrzebaodróżnićkubizmPicas-
saodkonstruktywizmu.KiedyśrozmawiałemzEluardem,przezja-
kiśczassięznimprzyjaźniłem,chciałemdojść,jaksięunichtoprzej-
ściedokomunizmuodbyło.EluardbyłparęrazywPolsce.Zpoczątku
siedziałprawiecałyczasunas.BardzocharakterystycznadlaEluarda
idlaFrancuzówjestjednarzecz,żebysięgnąćdowspomnień.Wiesz,
kiedypierwszyrazprzyjechał,jabyłemwzarządzieZwiązkuLiteratów
irobiłemhonorydomu.Ionjakośnaspolubił,mamksiążkizjegode-
dykacjami.Tojużbyłpoczątekstalinizmu.Ionsięzwierzałszczegól-
nieOli.Leżałnatapczanie,przychodziłzmęczonypotychprzyjęciach,
poróżnychwizytach,kładłsięnatapczanieipłakał.Rzeczywiściebył
toobraztragiczny
.RokprzedtemumarłamużonaiEluardmiałjedną
strasznąobsesję:widział,jakpostępujerozkładwziemi.Niemógłsię
tejwizjipozbyć,ciągleżyłztakąwizją.Bardzosięnadnimlitowaliśmy
,
bardzo.Staraliśmysięgopocieszać.No,aleporoku,bodajw1949roku,
104
