Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZESŁAWMIŁOSZ
wokolicachroku1918zprogramemnsłównawolności”jedentyl-
koWat–bonieAnatolStern,nieStanisławMłodożeniec,nieBru-
noJasieński–miałosiągnąćdojrzałośćizostawićposobieutwory
poetyckiewysokiejpróby.
Poroku1956zaczętowWarszawieWatasławićipielęgnować.
NazwiskoredaktoranMiesięcznikaLiterackiego”dużoznaczyło
wśródniedobitkówpolskiegokomunizmuzniszczonegoprzezSta-
lina,nacierpiałsięiwRosji,iwPolsce.Wroku1957przyznanomu
nagrodęnNowejKultury”zaWiersze,mógłteżpodróżować.Po-
nieważsurowezimypowodowałynasilaniejegochoroby,Aleksan-
deriOla(Paulina)Watowieporoku1958mieszkaliprzeważniena
południuFrancjiiweWłoszech.Przedłużanoimjakośpaszporty
ikorzystalizestatusupółemigrantówczy,jeżeliktowoli,rekonwa-
lescentów.
PrzedwojnąWataosobiścienieznałem.Przyjaźńnaszadato-
wałasięodpewnegowspólniespędzonegoażałobnegosylwestra
wWarszawiepowojennejiumacniałasięnastępniewskutekspotkań
podczasichpobytuzagranicą.Zrozumiałemwtedy,żewierszeAlek-
sandrapochodząznadmiaruiżesądrobnączęściąwielkiejcałości,
którabezustankuwnimsięukłada,domagasięgłosuiktórejinną
częściąsąurzekającesłuchaczyopowieściświadkaiuczestnikawy-
darzeń.Sednemtejcałości,donapisania,miałobyćfilozoficznewy-
jaśnienieistotyzjawiska,któredlaWatastreszczałowszystkiezwy-
rodnieniadwudziestegowieku–tj.sowieckiegokomunizmu.Wat
czułsięobarczonymoralnymobowiązkiemwobecnieszczęściami-
lionówludzi,jakiejkolwieknarodowości,tegonieszczęścia,zktórym
zetknąłsięwswoichkolejnychwięzieniach.ByłotoprzedSołżeni-
cynem;tenmiałpóźniejsłużyćzaprzykład,jaksilnymimpulsem
możebyćtakiepoczuciemoralnegoobowiązku.Wartoodnotować,
żeWatpochodnymigłównegozjawiska,np.wndemokracjachlu-
dowych”,niemiałzamiarubliżejsięzajmować,jegoobchodziło
nskądidlaczego”systemu,jakipowstałwRosji.Jegowłasneprze-
myśleniawtymwzględziebyływspartemnóstwemrozmówzrosyj-
skimipisarzami,takimijakWiktorSzkłowski,Zoszczenkoibliski
przyjacielKonstantyPaustowski.Kiedynieznanyautorposługujący
12
