Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
powszechniejakoważnewhistoriiświatahasłoleksykograficzne,Monteskiusz
wydajesięparadoksalniepozostawaćjednocześnieautoremwielceniezna-
nym,zarównojeślichodziohistorięjegożycia,jakitwórczości.Wspomniany
LeopoldGluckująłtojeszczemocniej,pisząc,żenzastygłwpodręcznikowy
kształtklasyka,któregomyślisąważne,alenieczytane,historyczniedoniosłe,
alemartwe”2.Faktemjest,żewiedzanajegotemat,bynajmniejniepowszech-
na,wPolsceograniczasiędokilkupodstawowych,bynierzec–stereotypowych
obrazów:osiemnastowiecznyfilozoffrancuski,autorOduchuprawitrochę
mniejznanychListówperskich,entuzjastaangielskiejmonarchiikonstytucyjnej
ikoncepcjitrójpodziałuwładz,wreszciekolejnypoArystotelesieklasyfikator
rodzajówustrojupolitycznego.Zpewnościątojużwieleichoćbytylkoztego
powoduMonteskiuszzasłużyłsobiebezwątpienianaspiżowypomnik,jaki
Polacydawnotemuwznieślinajegocześć,ichwałęwhistoriicywilizacjiEuro-
py
.Niestety
,francuskimyślicielwydajesiępozostawaćunaszabardzowcieniu
własnegopomnika,przysłonięty
,wręcznprzygnieciony”ciężaremswejsławy
.
Czczonyiokadzanynaswoimpostumencie,Monteskiuszjestzarazemauto-
rem,któremuwPolscepoświęcasięstanowczozamałomiejscaiuwagi,takjak-
byjużsamoprzytoczeniejegonazwiskazwalniałozarazemzgłębszejanalizy
jegożyciaidzieła.
NiniejszeopracowaniemawpewiensposóbpozwolićautorowiOduchupraw
zejśćzcokołulubteż,inaczejmówiąc,rzucićwięcejświatłanazacienionyjego
własnąsławąpostument,czylipoprostupodzielićsięzCzytelnikiemreflek-
sjamiwokółjegoosobyimyśli.Składasięztrzechzasadniczychczęści,oróż-
nymcoprawdacharakterze,alespiętychwspólnąklamrątytułuMonteskiusz
wPolsce.Wczorajidziś.Nieukrywam,żeinspiracjąbyłdlamnietytułznakomi-
tej,pionierskiejwręczrozprawywarszawskiego,wielcezasłużonegohistoryka
ihistoriografa,WładysławaSmoleńskiego(1851–1926),MonteskjuszwPolsce
wiekuXVIII,napisanejw1925r.iwydanejdwalatapóźniej,jużpośmierci
autora3.Uważałem,żedobrzebybyłorozszerzyćpolatachpolabadawczejego
zainteresowańnaukowychiukazaćszerokoprzezemnierozumianąobecność
MonteskiuszawPolscenaprzestrzeniponaddwustupięćdziesięciulat,oddru-
giejpołowyXVIIIstuleciaażpoczasynamwspółczesne.Chęćnuzupełnienia”
2Ibid.,s.23.
3W
.Smoleński,MonteskjuszwPolscewiekuXVIII,nadtofragmentpamiętnikaautoraizupełna
bibliografiajegopism,Warszawa,Kasaim.Mianowskiego,InstytutPopieraniaNauk,1927.Por.
też:WładysławSmoleński,[w:]PolskiSłownikBiograficzny,t.XXXIX,1999–2000,s.276–285
(autor:J.Michalski).
