Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mit#2
Mózgrozprowadzapocielepneumężyciową
praktycznieniczegonatematzachodzącychwmózguprocesówbiologicz-
nych,którestanowiąpodłożefunkcjiumysłowych,iniezmieniłosiętoprzez
kolejnestulecia.
NaprzykładGalen,mimoprzełomowychpraczzakresuanatomii,podob-
niejakwiększośćmuwspółczesnychipotomnychmocnowierzył,żeciało
zawieradwaróżnerodzajepneumy.Uważał,żewdychanepowietrzezmieniało
sięwsercuw„pneumężyciową”,atazkoleipodotarciudomózguprze-
kształcałasięw„pneumępsychiczną”,czylipneumatapsychikon.Tenproces
przekształcaniaodbywałsię,jegozdaniem,wpustychkomorachmózguoraz
wsiecidziwnej(retemirabile)–skomplikowanejsiecinaczyńkrwionośnych,
którąstarożytnyuczonyodkryłwpodstawiemózguróżnychzwierząt.Wisto-
ciesiećtaniewystępujewmózguczłowieka,oczymGalenniewiedział,ponie-
ważprzeprowadzałsekcjejedynienazwierzętach.Ruchiodbieraniewrażeń,
zgodniezteoriąGalena,byłymożliwedziękitemu,żepneumapsychiczna–
pompowanaprzezmózg–krążyłapustyminerwamiwgóręiwdółciała.
Koncepcjapneumypsychicznejpulsującejwcielebrzmidzisiajzabaw-
nie,alebyłatokolejna,obokkardiocentrycznejkoncepcjifunkcjiumysłowych,
teoria,któraokazałasięniezwykletrwała(obalonojądopierowXVIIw.).Za-
wdzięczałatomiędzyinnymiswojejogólnikowości.Niktnigdynieokreślił
szczegółowo,czymmiałabybyćpneumapsychiczna,pozatym,żeniemożna
jejzobaczyćanipoczuć,ponieważnicnieważyijestniewidzialna.Dlatego
niemożnabyłosfalsyfkowaćtejteoriizapomocąówczesnychtechnologii.
Dzisiajnaukowcyzdająsobiesprawę,żekażdarzetelnateoriapowinnabyć
logiczniefalsyfkowalna.Toznaczy,żepowinnaistniećmożliwośćwyobrażenia
sobie,jakiegorodzajudowodywskazałybybłędnośćteorii,nawetjeślitakich
dowodówfaktycznieniema.
Otrwałościkoncepcjipneumypsychicznejzadecydowałteżwielowiekowy
szacunek,jakimpismaGalenacieszyłysięwśródpokoleńuczonychimedy-
ków.Podważanieautorytetuwielkiegoczłowiekauważanozaświętokradztwo,
poczęścidlatego,żewtakwielusprawachmiałrację,apotroszedlatego,że
jegomonoteistyczneprzekonaniareligijne–międzyinnymiwiarawstwórczy
geniuszimocBoga–byłyakceptowalnedlachrześcijaństwaiislamu6.Postę-
pywdziedzinieneuroanatomiispowolniłrównieżobowiązującywśredniowie-
czukościelnyzakazprzeprowadzaniasekcjizwłokludzkich.
Nawetjeśliprzeskoczymydo„ojcanowożytnejflozofi”,czyliKartezjusza,
któryżyłwXVIIwieku,przekonamysię,żeionjeszczepodzielałkoncepcję
31
