Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
cechtypowychdlaekspresjonizmu.ZauważatozresztąrównieżAleż
Haman,któryniepodejmujewprawdzieszerszejpolemikizmono-
grafistąČapka,aleopowiadasięjednakdosyćwyraźniezaHespresjo-
nistycznąopcją”
7
.
Możnasądzić,żeistota,nietylemożesporu,bodyskusjanaten
tematnaszersząskalęniezaistniała–ilepewnejodmiennościspoj-
rzenia–makilkaaspektów.Popierwsze,Opelikwydajesięzamykać
ekspresjonizmwtradycyjnieprzyjmowanychdlaniegonagruncienie-
mieckimramach,czylilatach1910–1925.Jakwiadomowmiarębadań
obszarwystępowaniaekspresjonizmudawnojużuległznacznemuroz-
szerzeniuajegogranicezatarciu:mówisięoekspresjonizmiezarówno
przedrokiem1910,jakipo1925.Przyuwzględnieniutakiegospoj-
rzeniarozróżnienieOpelikanainspiracjeHprzed-ekspresjonistyczne”
iekspresjonistyczneulegazniesieniu.
Podrugie,pojawiasięproblemekspresjonistycznejświadomości
twórcy,którajakwiadomoniezawszemusisiępokrywaćzjegoprak-
tykąliteracką.Badaczmusisięzatemwsłuchiwaćnietylkowmanife-
sty,deklaracjeprogramowe,okolicznościowewypowiedzi,alewinien
byćrównieuwrażliwionynasamefaktyartystyczne.Bowiemtakjak
niewszystkietekstyzdeklarowanegoekspresjonistymusząbyćtek-
stamiekspresjonistycznymi,takteżtekstytwórcyniedeklarującego
świadomościekspresjonistycznejmogąbyćwielorakouwikłane,jakto
określaEdwardBalcerzan
8
,wekspresjonizm.Zresztąwkonstatacjach
JosefaČapkadajesięzauważyćpewnaambiwalencja.Zjednejstrony
dystansujesięwobecekspresjonizmu,zdrugiejnierzadkowswoich
wypowiedziachteoretycznychformułujepoglądyniemalprogramowo
ekspresjonistyczne.
7
A.Haman,Čapkovéaexpresionismus,w:Hledániexpresionistickychpoetik,red.
M.Bauer,ÚstavbohemistikyFFJU,ČeskéBudějovice2006,s.174.Hamanodno-
szącsiędoopiniiOpelikapisze:HChociażjegowywodybrzmiąprzekonująco,
sądzęjednak,żetrzebawziąćpoduwagęszeregcech,któreuobubraciČapków
sąewidentnieekspresjonistyczneł”.Woryginale:HJakkolivjehovyvodyznipfe-
svědćivě,pfecejensedomnivśm,śejetfebavzitnazfetelfadurysfi,kteréjsou
uobouČapkfievidentněexpresionistické...”
8
E.Balcerzan,Kręgiwtajemniczenia,WydawnictwoLiterackie,Kraków1982.
