Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PanoramażyciakulturalnegoŚląska…
13
muzyczne27,czytelnictwo28,ruchamatorskiśpiewaczy29iteatralny,edycjekancjona-
łów30,licznezastępynauczycielimuzyki31idyrygentów32,aktywnośćkapel33),które
rozwijałysięnafundamencieistniejącegoodpokoleńsolidaryzmuwyznaniowego34
inarodowościowego.W1861rokudokonałosięrównouprawnienieprotestantów.
Jużw1848rokupowstałnTygodnikCieszyński”
,ukazującysiępóźniejjako
nGwiazdkaCieszyńska”podkierownictwemzasłużonegoPawłaStalmacha(1824-
1891).WrazzdoktoremprawinotariuszemAndrzejemCinciałą(1825-1898)35stałsię
onzałożycielemprototypowychplacówekbędącychośrodkamipolskości-Czytelni
Polskiej(1848-1849),BibliotekiPolskiejdlaLuduKrajuCieszyńskiego(1849-1854)
orazCzytelniLudowej(1861),prowadzącychwprostdonajważniejszegoogniska
upowszechnianiarodzimejkultury,czyliMacierzySzkolnejKsięstwaCieszyńskiego
omówionyzostałrozwójszkolnictwategoregionu.OdkońcaXVIIIwiekuistniałobowiązek
szkolny,działałydwagimnazja(ewangelickieikatolickie).Do1868rokuniebyłopolskichszkół,
istniałypolskieorganizacjesamokształceniowe.W1895rokupowstałopolskiegimnazjum,
w1909-gimnazjumrealnedlanauczycielipolskichwSeminariumNauczycielskimwBobrku
podCieszynem,akształceniepolskiezostałozapoczątkowanew1910roku.
27W1861rokuszkołaKarolaSlavikaorazdwieszkołymuzycznepopierwszejwojnieświatowej.
28W1845rokupierwszabibliotekapolskadlateologówregionuwOłomuńcu.
29OdpołowyXIXwieku:niemieckieod1841roku,polskieodlatosiemdziesiątychXIXwieku.
30PastoraJerzegoBogusławaHeczki(1825-1907).
31M.in.:AndrzejHławiczka,WiktorKisza,JanMichejda,PawełMyrdacz(1884-1960),
FranciszekPinocy,JanKisza(1890-1959).
32M.in.:WojciechMarek,założycielsławnegochóruHarmonia,EmanuelGuziur(1906-
1989),nauczyciel,publicysta,dyrygentchóralny,absolwentKonserwatoriumMuzycznegowKa-
towicach(studiawlatach1929-1932;monografiaRodowódGuziurów1750-1975;JózefGolec,
StefaniaBojda:SłownikbiograficznyZiemiCieszyńskiej,Cieszyn1995,t.1,s.116),AntoniPoćwierz
(1909-1989),organista,studentklasyorganówBolesławaSzabelskiego,dyrygentchóralny,
kompozytor,animatorżyciamuzycznego,organista,zbieracziautoropracowańpieśniludowych,
ErwinBubik(1907-1984),nauczycielidziałaczkulturalny,kierownikorkiestramatorskich,absol-
wentŚląskiegoKonserwatoriumMuzycznego,StanisławMacura(1888-1972),pedagog,zbieracz
pieśniludowych,działaczspołeczny,dyrygentchórówewangelickich,organizatoramatorskich
zespołówpieśniitańca,studiowałprawonaUJiwWiedniu,ZdenkoKarolRund(1889-1962),
kompozytor,dyrygent,wykładowcaPWSMwKatowicach,JózefGabzdyl(1895-1937),działałna
terenieBielskaiPszczyny,EmilHila,współzałożycielTowarzystwaOratoryjno-Symfonicznego
(1930),idyrygenttejorkiestryod1930roku-JanBaranowski.
33Aktywnośćkapeluwidoczniłasięjużw1550roku,awXVIIIwiekuznaczniewzrosła
ichliczebność.KapelezawodowepojawiłysięwXIXwieku,natomiastwroku1930powstało
TowarzystwoOratoryjno-Symfoniczne;A.Wójcik:Kapelecieszyńskieiichmiejscewprzeka-
ziekulturowym.W:Folklorystykanaprzełomiewieków.Red.K.D.Kadłubiec.Cieszyn1999,
s.259-273;m.in.:kapelaweselnaRudolfaMatuszyńskiego,kapeleAlojzegoMatuszka,Jana
Mrowczyka,braciWojaczków,zabawowyzespółEmilaNoszczyńskiego.
34Wramachobydwóchwyznańifunkcjonującychinstytucjinp.czasopism(Związek
ŚląskichKatolikówod1883,ewangelickie„NowinyŚląskie”wl.1868-1869).
35K.Turek:SylwetkizbieraczyibadaczymuzycznegofolkloruŚląska.Katowice2001,
s.66-73;K.Turek:AndrzejCinciałajakofolklorystacieszyński.W:Zzagadnieńfolklorumu-
zycznegonaŚląskuCieszyńskim.Red.J.Kubik.Katowice1977,s.89-100.
