Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MissaRequiemDamianaStachowicza...
tycznymmodelemdispositio(zwłaszczasześcioczęściowymMatthesona)
aukłademarchitektonicznymsąłatwodostrzegalne.Rolęexordium(wstęp
eksponującynajważniejszemyśli)odgrywaczęśćRequiemaeternam,która
wprowadzasłuchaczawgłównyafektdziełaiprezentujewiększośćzpo-
wracającychwtokuutworupomysłówmelodycznych,cechujejąstabilność
tonalna.Odpowiednikiemnarratio(kontynuacja,rozwinięcienarracji)jest
pierwszaczęśćstałamszy,Kyrie,apropositioiconfutatio(prezentacjaargu-
mentówiprzeciwstawienie,próbaichobalenia;punktkulminacyjny)—Dies
iraeiDomineJesu.Tuważąsięracjeiargumenty,akcjarozgrywasiępomię-
dzyplastycznąwizjąSąduOstatecznego,apokornąprośbąoodpuszczenie
winizbawienieduszy.Językharmonicznyulegakomplikacji,pojawiająsię
odległetonacje.Etapconfirmatio(potwierdzenie,nawrótdotezpoczątko-
wych)reprezentujeSanctus.Momenttenkompozytorsygnalizujepowtórze-
niemdźwiękówrozpoczynającychRequiemaeternamwinstrumentalnejso-
naciepoprzedzającejSanctus.Powracastabilizacjaiścisłasymetriatonalna.
Peroratio(rekapitulacja,podsumowanie)—toAgnusDei.Częśćtapowtarza
ogólnytonalnyiwyrazowyschematwypowiedzimuzycznej:pierwszeitrze-
cieAgnussąstabilnetonalnie,eufoniczne,powracajądoformułmelodycz-
no-harmonicznychznanychzRequiemaeternam,KyrieiSanctus.Jeszczetyl-
kowAgnusDeiII,niczymprzypomnienieiprzestroga,pojawiająsię
„dysonansowo”brzmiącetonacjeb-molliDes-dur.
Decoratio—ozdobieniemowy,poleganaumiejętnymposługiwaniusię
figuramiretorycznymi.Kompozytorepokibarokudlapodkreśleniawybra-
nychsłówlubuwypuklenianastrojudanegofragmentutekstukorzystał
zwyklezpowszechniewtedyzrozumiałegojęzykasymboli—tzw.figurreto-
ryczno-muzycznych.Czyniączadośćtejkonwencji,Stachowiczrównież
odwołałsiędomuzycznejarsoratoria,stosującróżnetypyfigur:polegające
naszczególnymkształtowaniuliniimelodycznej,nazastosowaniupauz,na
operowaniudysonansami,wreszciefiguryodnoszącesiędocałejstruktury
wielogłosowej.
Jużnapoczątkuutworu(takty4—6)obserwujemyantitheton,figuręko-
jarzonązrozmaitymiprzeciwstawieniami—rejestru,skaliitp.Tutajakurat
wpostacizestawienianiskiegorejestru(T,B)nasłowie„Requiem”iwyso-
kiego(tutti)przysłowie„aeternam”.Muzykapodążazatekstemrequiem
(odpoczynek,spokój),awięcnieobsadatutti,ajedyniedwaniskiegłosy
śpiewającewdługichwartościachrytmicznych.Ukształtowanietakiemożna
jednaktłumaczyćrównieżjakopozostałośćdawniejszejintonacjigregoriań-
skiej(zob.przykład1a).
Anabasisicatabasisnależądogrupyhypotyposis—figurobrazujących
słowa,któreutożsamiasięczasemztzw.madrygalizmami12.Anabasisicata-
12Por.G.J.Buellow,P.A.Hoyt,B.Wilson:RhetoricandMusic.In:TheNew
GroveDictionary...
2—Muzyka...
17
