Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
powojniejakorozbitekżyciowy,jakichłopzwołyńskiejwsi
czekającytygodniamipodnamiotamizesłomynapociąg,który
wywieziegoraznazawszezojczystej,kresowejziemi.Jestwtym
głębszysens,bozarównobyłydygnitarzsanacji,jakiwieśniakspod
ŁuckaczyRównegomieliwsobiepoczuciepolskości,przywiązanie
doreligiiczyniechęćdoeksperymentówspołecznych—któreczyniły
znichprzedmiotreedukacjimarksistowskiej.Dziś„nowalewica”
zżymasię,dlaczegowPolsce„dołyspołeczne”niewytworzyły
własnychbohaterówbuntuludowegoprzeciwkowyższymklasom.
Sarkasię,żepolscyrobotnicyichłopiprzyjęlisiatkęświadomości
historycznej,którąokreślasięzrozdrażnieniemjakoszlachecką.Ale
formułującytepretensjezapominają,żewciąguostatnich200lat
dziejówdystynkcjaPolakversusnie-Polakwielokrotniebywała
ważniejszaniżkonfliktyklasoweczyekonomiczne.Ibyłojasne,że
wokreśleniu„Polak”niechodziokwestieetniczne.Politycznie
PolakiembyłwlatachIIwojnyświatowejprof.SzmulZygielbojm,
którybyłlojalnywstosunkudorządulondyńskiegoipopełnił
samobójstwo,abywstrząsnąćzachodnimimocarstwamiwobecich
obojętnościwsprawiezagładyŻydów.Niebyłnatomiastwsensie
politycznymPolakiemBolesławBierut,któryrealizowałplan
ubezwłasnowolnienia
Polski
wobec
Stalina.
„Ludzie
wyklęci”
—uznaniprzeznową,komunistycznąwładzęzaobywatelidrugiej
kategorii—musielidokonywaćseteknajróżniejszychwyborów.
Zostaćwkraju,czyprzedzieraćsięnaemigrację?Cierpiećnędzęza
cenęzachowaniagodnościinieschylaćkarku,czyrobićkarierę,ale
zdradzaćkolegów?Chodzićnapochody1-majowe,czyteżichunikać?
Powojniebezpiekaipropagandanazywałaich„reakcją”,„wrogami
ludu”,„kontrrewolucją”,anawsi„kułakami”.Bardziejoględnebyło
określeniewmiastach:„ludzieprzedwojenni”,anaprowincji:„ludzie
zezłymżyciorysem”.Tużpowojniepodtestygmatyzująceokreślenia
mógłpodpaśćkażdy,potemjużnacelownikuwładzbyłytylkopewne
