Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14•DobrzesięmyślizeSłowackim…
GustavTeichmüller,nauczycielLutosławskiego,przeprowadził
analizęzaimkanja”iwskazał,żeodpowiadaonwewnętrznemu
doświadczeniuwłasnejtożsamości.Powołującsięnatęanalizę,
polskifilozofuważał,żeświadomośćsiebiejestjedynymprzykła-
demrzeczywistegoistnienia.Doniejprowadząwszystkienasze
wrażeniaisądy.Uzasadniającpodobieństwoswojejfilozofiiidrogi
domistycyzmuSłowackiego,opisywałwłasnedoświadczeniewe-
wnętrznegoolśnienia:nUczułemsięnagleodwiecznymiwieku-
istymbytem”25.Przekonywał,żeindywidualnych,różnorodnych
jednostekjestnieskończonaliczba.Nieodkrywająoneprawdyna
zewnątrzsiebie,alejątworzą.Jedynekryteriumprawdystanowi
intersubiektywność.Krytykowałpanteizmimonizm,gdyżodbie-
rająsensiwolnośćindywidualnejduszyidlategostanowiąźródło
pesymizmu.Niemawtedymiejscadlaindywidualnejwoli,aprze-
cieżnja”mapoczuciewłasnejwolności.Całybytwidziałjakozbio-
rowiskoistotduchowychzhierarchizowanych,różniącychsięstop-
niemdoskonałości,międzyktóryminiemawprawdzierówności,
alejestbraterstwoimiłość.LutosławskiłączyłmistykęSłowackie-
gozmonadologiąGottfriedaWilhelmaLeibniza,dodającjednak
monadomintersubiektywność,zdolnośćdowzajemnegooddzia-
ływania.Odrzucałwięcistnieniepanteistycznejjedni,przyjmował
zaśteorięowędrówcedusz.Swojąfilozofię,którąuważałzakon-
tynuacjęmyśliSłowackiego,nazwałeleuteryzmem,czylifilozofią
woli.WiązałjąsilniezorganizacjąPolskiszlacheckiej(zwłaszcza
liberumveto)orazzteząAndrzejaTowiańskiego,powtarzaną
takżeprzezSłowackiego:nWszystkoprzezDuchaidlaDucha
stworzonejest,anicdlacielesnegocelunieistnieje”26(xiv,64)27.
25Cyt.za:ibidem,s.200.
26ZdanietozaczerpnąłpoetazpismAndrzejaTowiańskiego,który
zkoleiparafrazowałwtensposóbPawłowyListdoKolosan1,16:nWszystko
przezNiegoidlaNiegozostałostworzone”(mowaoChrystusie).
27Wtensposóbodsyłamdo:J.Słowacki:Dzieławszystkie.T.i–xvii.
Red.J.Kleiner(t.i–xvii),W.Floryan(t.xvi,xvii),współudz.
