Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16•DobrzesięmyślizeSłowackim…
ludzkośćdoprzeanielenia.Nietzschenatomiastchcewyhodować
nadczłowieka,wolnegoducha,wyzwolonegozwięzówmoralności
wypracowanejprzezreligie.AleNietzsche,zamierzającstworzyć
gatunekwyższyzgodniezprogresjąewolucji,pracujedlaZiemi,
Słowackinatomiast–dlacelówboskich.Ideałemartystycznym
obydwu,zdaniemTatarówny,jestwyniosłośćiwielkośćduszyczło-
wieka,któryosiągnąłnajwyższystopieńrozwoju.Odmiennesą
jednakkonsekwencje.Słowackitworzywzórdlawszystkich.Król-
-Duchstajesięprzewodnikiemdlasłabszych,działazmyśląowyż-
szymcelu.Nadczłowieknatomiastsamjestcelem.Nietzschego
nieobchodząmasy,zktórychwyrastająniewolnicy.Okrucień-
stwoibraklitościwprzypadkuKróla-Duchasłużądoskonaleniu
innychprzezcierpienie,wdziałaniunadczłowiekaświadczątylko
owszechwładzy.Nietzscheniechceudoskonalaćświata–kon-
statujeTatarówna–codowodzinbezwzględnejwyższościetycznej
Słowackiego”31.Tymbardziej,żeokrucieństwocechujejedynie
wczesnyetap,początekdziałalnościKróla-Ducha.Obydwajzde-
cydowaniehierarchizująludzi,obydwajwierząwnieśmiertelność.
WedługSłowackiegojednakzapewniająmetempsychoza,według
Nietzschego–ideawiecznegopowrotu.Obaj,podsumowujeba-
daczka,stworzyliutopie,obajzbudowaliwszystkowmyśli,żyjąc
samotnie,bezzwiązkuzrealnymżyciem.nNadczłowiekikrólduch
–kończyTatarówna–todwaprzeciwstawnebieguny,dwieideetak
bardzosiędosiebiezbliżająceitakbardzowgruncierzeczyróżne”32.
Matuszewski,któryrównieżdokonałporównaniaSłowackie-
goiNietzschego,podkreślałzwłaszczaichindywidualizm33.Ale
dodawał,żeNietzschebyłindywidualistątellurycznym,aSło-
wacki–kosmicznym.Indywidualizmmiałwięcinnyrodowód
iinnycel:Nietzschegocelbyłświecki,Słowackiego–religijny.
31Ibidem,s.428.
32Ibidem,s.433.
33I.Matuszewski:Słowackiinowasztuka…,s.279–301.
