Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przemyślanychstanowiskiintelektualnegochaosu-tymsamymsta-
nowijaskraweprzeciwieństwologicznychkonstrukcjitworzonych
przeznreformatorów”
.
Obaantagonistyczneblokiproponująwłasnąwizjęwykorzysta-
niageopolitycznegopotencjałuRosji.Programreformatorówza-
wierawieleelementówdoktrynyliberalnejigeoekonomii,podczas
gdyopozycjaodwołujesiędoklasycznychrosyjskichschematów
geopolitycznych,zktórychwiększośćsformułowanonaprzełomie
XIXiXXwieku.Któryzprogramówmawiększeszansenarealiza-
cję?Sądzę,żenależytuwskazaćmimowszystkoprogramreform.Po
pierwszedlatego,żenblokreform”jużobecniejestwRosjiuwładzy
-apraktykajejprzekazywanianigdysięwRosjitaknaprawdęnie
utrwaliła.Trudnoprzytymzakładać,abyzmianaekipyrządzącejmo-
głasięodbyćwwynikuprocedurdemokratycznych.Doświadczenia
ostatniejkampaniiprezydenckiejwskazują,iżnienależyniedoceniać
roliaparatuistrukturwładzywrosyjskichprocedurachwyborczych.
Jakpamiętamy,jeszczenakilkamiesięcyprzedwyboramiBorysN.
Jelcynbyłoutsideremwszystkichmożliwychsondażyprzedwybor-
czych,anastępniepomimokłopotówzdrowotnychsięgnąłpozwycię-
stwo.Wkrajachoustabilizowanychprocedurachdemokratycznych
tegorodzajuncudanadurną”niezdarzająsię.WRosjinatomiastmoż-
liwościmanipulacjiopiniąpubliczną,aparatemwyborczym,anawet
opozycjąprzezstrukturywładzysąniemalnieograniczone.Podobnie
jakmożliwościfinansoweelitrządzących.
Oczywiścienopozycja”możepróbowaćdojśćdowładzy,porzuca-
jącprocedurydemokratyczne,alerównieżnato,wmoimprzekona-
niu,sąmałeszanse.Rosyjskiespołeczeństwozdążyłosiębowiemjuż
przyzwyczaićdowieluskładnikówdemokratycznegoporządku,na
przykładwolnych(częstopozornie)mediówiszereguswobódobywa-
telskich.Jedynąszansądlanzjednoczonejopozycji”jestoddziaływanie
narząd,wtymtakżenakierunkipolitykizagranicznej,zapomocą
odpowiedniosilnejreprezentacjiwDumie.Prerogatywyparlameta-
rzystówwynikającezprawamiędzynarodowego,dotyczącemiędzy
innymiprocedurratyfikacyjnych,mogąwrękachzręcznejopozycji
okazaćsiędośćskutecznymnarzędziemnaciskunapolitykęrządu.
Najbardziejprawdopodobnymscenariuszemjestkoegzystencja
wrosyjskiejpolitycezagranicznejXXIwiekuelementówobupro-
gramów.nBlokreform”będziezmuszony,zewzględunazachodnich
partnerów,doutrzymywaniapozorówfunkcjonowaniasprawnego
systemudemokratycznego.Tozkoleiwymuszaakceptowaniesil-
nejopozycjiparlamentarnejizaspakajanie,odczasudoczasu,jej
28
