Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wiedząastronomiczną,którazażywaławielkiegopoważaniajakowizja
kosmosustworzonaprzezBoga[45].Międzyinnymidlategomyśliciele
XVIstulecianapiedestałwznieśliczłowiekaijegoprzyrodzone
zdolności,wtymtakżerozum,wskazującnajegoaktywnąrolę
wkreacjirzeczywistości.„Człowiekukładaprawa,rozwijanauki,
ustanawiapaństwa,budujemiastaiświątynie,itworzyreligieBoga”
–piszeTommasoCampanella[46].CharlesdeBouellesdodaje,że„jeśli
tedyumieściszwszystkierzeczynaobwodzieświatajak
nafirmamencie,musiszumieścićczłowiekawśrodku,skądbędzie
mógłwyraźniewidziećotaczającygoświat”[47].JaktwierdziPico
dellaMirandola,człowiek„nieznagranic”,ma„wolnąwolę”
i„wolnośćwyboru”[48].Uzupełniatepoglądyfrancuskilegista
GuillaumeBudépisząc,że„niemanicbardziejwrodzonego
człowiekowiniżinteligencja”,a„najbardziejcharakterystyczną
czynnościąludzijestbadanieiodkrywanie”[49].
Niezwyklemodnajestliteraturautopijna(T.More,F.Rabelais,
T.Campanella,F.Bacon),którejcelemjestprzedstawienieświata
radykalnieprzekształconego,iodmienionego,mocąumysłuipracy
człowieka,któregomożliwościniesąograniczoneprzezUpadek
igrzechpierworodnyorazprzeznaturęiprzyrodęstworzonewtej,
anieinnejformieprzezBoga.Narzędziemtejtransformacji
rzeczywistościstworzonejprzezOpatrznośćmiałabybyćracjonalna
filozofiatworzącanowąorganizacjęspołeczną(More)lubtechnika
(Bacon)[50].Trudnosobiewyobrazićbardziejradykalneprzedstawienie
antropologicznegooptymizmuniżto,żewolnyodgrzechu
pierworodnegoczłowiekjestzdolnypoprawićświatstworzonyprzez
Boga.Czyżtoniejestgrzechpychywnajskrajniejszejpostaci?
Dlategorenesansowechrześcijaństwomasilnyposmakpelagiański,
mniejlubbardziejpodważającortodoksyjnądoktrynęogrzechu
pierworodnymlubprzedstawiającjąwmocnozliberalizowanym
rozumieniu.Myślutopijna,czyliideaświataalternatywnegowobec
istniejącego,niejestmożliwaprzyuznaniutrwałegoinieodwracalnego
upadkuczłowieka.Utopiachrześcijańskatowiara,żeKrólestwoBoże
jestosiągalnewżyciudoczesnymiwysiłkiemczłowieka,cojest
oznakągłębokiegokryzysuchrześcijańskiejeschatologii[51].
Renesansowifilozofowieodrzucająmyśl,żeczłowiekjestsłaby
iniezdolnydoczynieniadobra,ponieważjestdogłębnieskażony
grzechem.Światniejestdanynamobiektywnie,leczmożemy
