Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
procesówspołecznych.Podważawięcewolucjonistycznewizjerozwoju
społeczeństwa,jakimczęstoposługująsięnaukispołeczne.Najbardziej
wyrazistymtegoprzykłademjestprzekonanieotym,żespołeczeństwa
niezachodnienaśladująmodelzachodni.Wobectegoodstępstwaodtego
procesubłędniepostrzegasięwkategoriachzacofaniaczyniezdolnoścido
osiągnięciapożądanegoetapurozwoju(ibidem:312-315,423).
Globalnymaterializmmatutajistotneznaczeniezewzględunato,że
podważaonwciążzachodniocentrycznąwizjęrozwoju,jakącharaktery-
zujesięteoriasystemów-światówWallersteina(chociażmaonajedno-
znaczniekrytycznycharakterikwestionujeprawomocnośćzachodniej
dominacji,przewidującbliskikonieckapitalizmu).Pobłockikoryguje
niektórezałożeniaamerykańskiegobadacza,wskazując,żezniekształcają
onefaktycznyobrazhistoriikapitalizmuikolonializmu.Sytuujeobapro-
cesywszerszymkontekściehistorycznymidowodzi,żeichgenezasięga
znaczniedalejniżwiekXVI.Cowięcej,zdaniemPobłockiegoekspansja
kolonialnaniewynikałazpotęgiZachodu,leczzniezdolnościdoprze-
zwyciężeniahegemoniiświataislamskiego.Rozumienieprzewagiświata
zachodniegomusiwięczostaćprzedstawionewszerszymkontekściehi-
storycznym,wktórymobszartenpozostawałzdominowanyprzezświat
postrzeganydotądjakoperyferie(ibidem:457-460).
Stanowiskopolskiegobadaczamożnateżuznaćzakrytycznąod-
powiedźnaoptymizmWallersteina,zgodniezktórymwnajbliższych
dekadachkapitalizmulegnierozkładowi,dającpocząteknowemu
układowiglobalnychsił(wtymrównieżupodmiotowieniuPołudnia).
Zpunktuwidzeniaglobalnegomaterializmutakawizjawydajesię
anachronizmem,ponieważwostatnichdekadachkapitalizmdochodzi
doswojegokońcajedyniewwąskimrozumieniu(zachodniejkoncep-
cjiutowarowieniaipracynajemnej).Reorientacjakapitalizmuwstro-
nęPołudniaiuwzględnieniejejdługofalowychaspektów(powszechny
charaktergospodarekopartychnapracyniewolnej)pociągazasobąko-
niecznośćradykalnejzmianyperspektywy.Współczesnepróbyformu-
łowaniawizjiemancypacyjnychmuszązostaćpoprzedzoneprowincjo-
nalizacjąeuropocentrycznegopunktuwidzenia,którynajważniejszych
procesówspołecznychiekonomicznychwciążdoszukujesięwświecie
zachodnim(ibidem:536-537,547-548).
41
