Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzyskapitalistycznegosystemu-świataakryzys
paradygmatunowoczesności
PunktemwyjściadlaformułowanejprzezSantosakoncepcjiglobaliza-
cjijestopisywanaprzezWallersteinasytuacjakryzysukapitalistycznego
systemu-świata,zktóregomawyłonićsięnowymodelglobalnychsto-
sunków.Rozwijaonstanowiskoamerykańskiegobadaczawskazując,że
stoimyobecniewobliczukryzysuparadygmatunowoczesności.Jejnaj-
bardziejwyrazistymprzejawemjestobecniekryzysnowoczesnejnauki,
któryzdaniemportugalskiegosocjologaprzejawiasięnadwasposoby6.
Zjednejstrony,rozwójnowychnurtówwramachnaukścisłychpostawił
nowepytaniaomożliwościpoznawczepodejścianaukowego(np.pro-
blemchaosu).Zdrugiejstrony,zwrotpostkolonialny7wramachnauk
społecznychujawnił,żewiedzanaukowaczęstosłużyłaepistemobójstwu
-marginalizacjilublikwidacjikonkurencyjnychwobecniejformwiedzy.
Stanowiłanarzędziewykorzystywaneprzezmocarstwakolonialnedo
podporządkowanianiezachodnichspołeczeństw(Santos2002b:14).
Epistemobójstwotopolityczno-kulturowyproces,wwynikuktóregodokonuje
sięzabójstwalubzniszczeniawiedzytworzonejprzezpodporządkowanegrupy
społeczne,abyutrzymaćlubpogłębićtopodporządkowanie.Wprzeszłościlu-
dobójstwoczęstoszłowparzezepistemobójstwem.Naprzykładpodczaseuro-
6
7
Szerszyopiskryzysunowoczesnejnaukiorazodniesieniedoautorów,którzy
pisaliotymproblemie-J.Habermasa,J.F
.LyotardaiM.Foucaulta-znajduje
sięwrozdzialeIII.
Zwrotpostkolonialnyodnosisiędorosnącegoodlat70.XXwiekuzaintereso-
waniaprzedstawicielinaukhumanistycznychispołecznychkonsekwencjami
kolonializmu.Zaszczególnienegatywnywymiarkolonializmu(pozawyzy-
skiemekonomicznymopisywanymprzezwcześniejszychkrytykówtegozja-
wiska)uznawanodominacjękulturowąiepistemologiczną.Badaczezwiązani
ztymnurtemprzyczynilisiędopodważeniauniwersalizmuzachodniejnauki
ioświeceniowychwartościjakoprzejawówimperializmukulturowego,które
narzuciłyspołeczeństwomskolonizowanymokreślonymodelżyciaiorgani-
zacjispołeczeństwa(por.Gandhi2008:29-44).Szerszacharakterystykamyśli
postkolonialnejorazinnychperspektywkrytycznychnatematkolonializmu
znajdujesięwrozdzialeII.
42
