Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NagalicyjskimPodoluprzedWielkąWojną
ziemiaństwaw91powiatachsądowych3087kwestionariuszyzprzygotowanymipy-
taniami.Uzyskane2084odpowiedziz81powiatówpozwoliłynazgromadzeniein-
formacjioprzyczynachiprzebiegustrajków.Analizujączebranedane,drJanRozwa-
dowski,właścicieldóbrziemskichnaomawianymobszarze,zwróciłuwagęnietylko
naekonomiczneprzesłankistrajków.Podnosiłsłabośćpracynadpolskimchłopem,
poddającymsięłatwowpływomukraińskim.
rafii,jeżelibrakszkółpolskichiczytelni,tojakążmożebyćobronapolskichchłopów
”
Jeżeliwięcbrakksięży,kościołówipa-
przedrusyfikacją?”[sic!].Podadresemziemiankierowałzarzutyokrótkowzrocz-
nośćibrakprzeciwdziałania,konkludując:
niejedeninteresowaćsięzaczynanarodowościąludzi,którychzatrudnia.Ruskiebez-
”
Ipośródwłaścicieliwiększychmożejuż
robociedałoimpulsdorozpoczęcianarodowejpracy,pracynadutrzymaniemnie
tylkojużziemi,aleiludzi,tych,którychzdobyciaRusinibyliprawiepewni”
.Aleteż
dostrzegałmożliwąwspółpracęobunarodówwprzyszłości,bowiem
namibędziemykiedyśwalczyćoprzemysł,razemoskarbowysamorząd,bobrakich
”
razemzRusi-
jednakobolećbędziePolakówiRusinów”4.
NiezabrakłorównieższerszejanalizysytuacjinarodowościowejwGalicjiWschod-
niej.Zewzględunawagęomawianejproblematykinależypoświęcićjejwięcejmiej-
sca.Jedenzgłównychideologówendecji,JanLudwikPopławski,wskazywałnako-
niecznośćposzukiwaniajakiegośmodusvivendipodwarunkiemprzeciwstawienia
sięnaporowiukraińskiemu.Podkreślał,żespołeczeństworuskie,wktórym
sięświadomośćswejodrębności,mniejszaoto,narodowejczykulturalnej,iktóre
”
budzi
dążydozdobyciapewnychpraw,naogółrośniewsiłę”
.Endeckipublicystawystą-
piłprzeciwkopomysłompodziałuGalicjinaczęśćruskąipolską,prowadzącego
wkonsekwencjijedyniedozaostrzeniasporunarodowościowego.Liczbęludności
posługującejsięjęzykiempolskimwGalicjiWschodniejszacowałna1224tysiące
(26%,awrazzludnościążydowską-1621tysięcy).Spośród78powiatówgalicyj-
skichRusinimieszkająwpięćdziesięciu.Wedługdanychopartychnawynikachspi-
suludnościz1880rokuw29powiatachGalicjiWschodniejPolacystanowiliod25
do90%ludności,wkolejnychpięciuliczylipowyżej20%,wośmiu-od15do20%,
atylkowczterech-poniżej10%.Charakterrozmieszczenialudnościuniemożliwiał
”
żywiołpolskijestsilniejszyodruskiego-podkreślałJ.L.Popławski.Aledostrzegał
stanowiłakrajzludnością
wykrojenie”zwartychobszarówetnograficznych,tymsamymGalicjaWschodnia
”
mieszaną”
.Podwzględemekonomicznymikulturalnym
zjawiskanegatywne,zaliczającdonichprzedewszystkimbrakpoczucianarodowej
tożsamościwśródpolskichchłopówwewschodniejczęścikraju,kryzysspołeczny
4
DrJ.Rozwadowski,Ruskiebezrobociewr.1902.Uwagiojegoterenie,Dodatekdo
28X1903;Możliwościzgody,
nr56,4II1903;Ciekawecyfy,
”
SłowoPolskie”nr353,20VII1902;Przeciwdziałanieagitacjiruskiej,tamże,
”
GazetaNarodowa”nr252,4XI1903.
”
SłowaPolskiego”nr503,
11
