Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NagalicyjskimPodolu.Pracanarodowaioświatowa…
ispecjalniewyznaczanychprelegentów.Zalecanoorganizowaniekonkursów
dzieładlaluduwiejskiego”
,unikającprzypadkowościwdoborzetreści,orazwspie-
”
na
ranie
do
nyorazopiekinadzdrowiemmłodzieżyidzieci.Nieograniczającsiędozagadnień
”
cywilizacyjnegopodniesienia”ludnościwiejskiej,propagowaniazasadhigie-
”
patriotycznychpism”kierowanychdochłopów11.Ważnąrolęprzywiązywano
związanychzrozwijaniemszkolnictwaludowego,podjętoszerokąakcjęoświatową,
wktórejwyeksponowanezostały,zmyśląocałejspołecznościwiejskiej,samokształ-
cenieiwalkazanalfabetyzmemosóbdorosłych.Wśródzadańznalazłosiętakżeha-
słozwalczaniaplagialkoholizmu.TSLdeklarowałodemokratyzm:
równościwszystkichwarstwspołecznych,chcemysiaćziarnopojednaniaimiłości,
”
Wyznajączasadę
niezaniedbamyjednakstaraćsię,abytowarzystwoprzyczyniłosiędorozszerzenia
znajomościiposzanowaniaprawiswobódobywatelskich”
.Towarzystwopropago-
wałowartościpatriotyczne,odwołującsiędoKonstytucji3Majaiwynikającejzniej
śmywszyscy,żenaródnasztylkoprzezludodzyskaćmożenieprzedawnioneprawa
ideiodrodzenianarodowego.Znalazłasiętunastępującakonstatacja:
”
zrozumieli-
swoje.Tenluddonarodowejpracypowołaćmożnajednaktylkoprzezoświatę.Praca
nadwykształceniemludupostępujeatolizbytpowolnie,abyjejnadaćzatemżywsze
tętnoiskierowaćkunarodowymcelom,potrzebaabyśmydoniejwzięlisięwszyscy
iwytrwaliprzyniejażdokońca”12.Uroczysteobchodyrocznicyuchwaleniakonsty-
tucjistałysięświętemTowarzystwa.Nawiązywanorównieżdołatwotrafiającejdo
chłopówtradycjikościuszkowskiej13.
NapoczątkuXXstulecia,wzwiązkuzrosnącymiwszeregachTSLwpływamidzia-
łaczynarodowych,pojawiłysięsymptomyupolitycznianiaTowarzystwa.Przełomo-
wewdotychczasowejdziałalnościokazałysięuchwałypodjętenawalnymXzjeździe
TSLwKrakowie(18-19maja1902r.).Zreferowaneprzezdr.ZdzisławaPróchnickie-
gownioskilwowskiegokołaTSLim.T.T.Jeżazawierałykonkluzjęoskierowaniunaj-
większejczęścifunduszynadziałalnośćTowarzystwawGalicjiWschodniej.Dotych-
czasbowiemgłównąuwagęskupianonapracyoświatowejwzachodniejczęścikraju,
”
wynarodowienialudnościpolskiej”nawschodzie.Napodstawiezebranegomateriału
cojestrzecząbezwątpieniaważnąikonieczną,aleniewykluczapotrzebyobronyod
statystycznegoreferentwykazał
”
upośledzenie”ludnościpolskiejwGalicjiWschod-
11
WtymceluopracowanoKatalogbiblioteknormalnychpoleconychprzezZarządGłównyTowarzystwaSzkoły
Ludowejdlawypożyczalńwiejskichimiejskich,ułożonyprzezAntoniegoJanuszewskiego,Kraków1906.
12
PierwszaodezwaTowarzystwaSzkołyLudowejzr.1892,podpisani:AdamAsnyk-przewodniczący,drLe-
sławBoroński-sekretarz,MateriałydodziejówTSL…,k.120-121;TowarzystwoSzkołyLudowej.Jakpo-
wstało…,s.18-19;T.Wolsza,NarodowaDemokracjawobecchłopówwlatach1887-1914.Programy,polityka,
działalność,Warszawa1992,s.238-239.
13
Zob.M.Bednarzak-Libera,TradycjakościuszkowskawdziałalnościTowarzystwaSzkołyLudowej,w:Insu-
rekcjakościuszkowska:historia-tradycja-współczesność,Kielce1995,s.149-166.
14
