Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NagalicyjskimPodoluprzedWielkąWojną
szczególnymzaangażowaniemsięoo.bernardynówzeZbaraża20.Wartoodnotować
podejmowaniepodobnychinicjatywwpowiecietarnopolskimprzezsamychchłopów,
naprzykładbudowykościołówzainicjowaneprzezaktywnychdziałaczywiejskich:
JanaBiałowąsa(wIhrowicy)iMarcinaŻuraka(wObarzańcach).Narzymskokato-
lickimduchowieństwiespoczywałciężarprzeciwdziałaniaprzechodzeniuludności
wiejskiej(niejednokrotnieniemalcałychwsi,jakwprzypadkuBerezowicyWielkiej
iDołżanki)nawyznaniegrekokatolickie21.Wprawdziew1902rokuzjawiskotozosta-
łopowstrzymane,aleniewyeliminowane,stądwnastępnychlatachnałamachprasy
narodowejprzestrzeganoprzednasileniem
grekokatolickiego22.Odnotowywanowypowiedzizprasyukraińskiejoniedopuszcze-
”
duszołapstwa”zestronyduchowieństwa
niudobudowykolejnychrzymskokatolickichkościołówikaplic,przestrzegającprzed
stosowanymi
jawiłasięrównieżniezrealizowanakoncepcjapodjęciazabiegówwsprawiepowołania
”
groźbamipałki,rozbojulubpodpalenia”wobecludnościpolskiej.Po-
biskupasufraganawTarnopolu,dziękiktóremupolskaludnośćznalazłabynależytą
opiekę,bez
TarnopolskiekołoTSLzałożono12grudnia1893roku.Brakwiększejaktywności
”
którejdzisiajmarniejeiwsiąka”wruskiespołeczeństwo23.
wjegopracachprzerwałoobjęciewmarcu1899rokufunkcjisekretarzaprzezWi-
toldaTadeuszaOstrowskiego,wrazzrównoczesnymwkroczeniemnagruntwiejski
izakładaniempierwszychczytelnidlapolskichchłopów.Odlistopada1900rokudo
pracyoświatowejnawsicyklemodczytówStanowiskochłopawPolsceinaRusiwłą-
czyłsięprof.wyższejszkołyrealnejwTarnopoluJanZamorski,niebawemczołowy
działacznarodowynatymterenie24.Zpoczątkiemmaja1903rokuprezesurękoła
objąłprof.seminariumnauczycielskiegomęskiegowTarnopoluStanisławSrokowski,
pełniąctęfunkcjęażdowybuchuWielkiejWojny25.Polatachwspominałowarun-
20Wsprawiebrakukościołówiparafirz.k.,
że,nr15,13IV1912.JakpodajeG.Chajko(ŚwiętyJózefBilczewskiarcybiskuplwowski,
Cracoviensia”2009/2010,t.15,s.511),zażyciaarcybiskupazbudowano328kościołówikaplicorazutwo-
”
GłosPolski”nr12,25III1911;Wsprawiewciążaktualnej,tam-
”
FoliaHistorica
rzono21parafiii96ekspozytur.
21
GrzegorzCicimirski17XI1909informował,żewewsiDobrowodyjest450
czewskiegooprzysłanietuksiędzadlapracy
dowskiegodziałalnośćpubliczna.T.IIStronnictwoDemokratyczno-Narodowe.Materiałydojegodziałalności
katolików,którzy
”
niechcąopolskościsłyszeć”i
”
suigenerismisyjnej”.PapieryRozwadowskich.JanaRozwa-
”
mówiąporusku”.PodjętostaraniauarcybiskupaJ.Bil-
”
duszPolaków”rzymskich
(1904-1913)(dalejcyt.:PapieryRozwadowskich),BOss.,sygn.7998II,k.531-533.
22Jakrelacjonowano,wBogdanówcek.Podwołoczyskks.SylwesterWojakowski
ruski”trzydzieścirodzinpolskich.Duszołapstwokwitnie,
nabywaniemprzezpolskichchłopówruskichkalendarzyzpolskimitekstami.Nowesposobyduszołapstwa,
”
GłosPolski”nr3,4I1911.Przestrzeganoprzed
”
przeciągnąłnaobrządek
23BiskupstwonaPodolu,
22I1910.
tamże,nr5,29I1910.Por.Kradzieżdusz,
”
GłosPolski”nr25,23VI1906;Walkaprzeciwkościółkomikapliczkom,tamże,nr4,
”
Dzwon”nr5-8,1III-15IV1912.
24Odczytypowsiach,
25KronikakołaTSLiskładjegowładzzob.C.Blicharski,MiscellaneaTarnopolskie,t.II,Biskupice1995,
”
KurierLwowski”nr309,7XI1900.
s.302-324.WII1908kołowykazywało:757członków,prowadziło151czytelńiwypożyczalńz18530
17
