Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy
skiewskimoraz—wmiaręmożliwości—zaciągnąćtysiąc–dwatysiąceżoł-
nierzynajemnych
26
.Atmosferapanującanadworzesprzyjałarealizacjitych
planów.DowojnyzKrymemiTurcjądążyłzarównoWładysławIV
,jakihet-
manKoniecpolski.
HetmanopracowałnawetDyskursozniesieniuTatarówkrymskichili-
dzezMoskwą,któregotreśćzdradziłjedyniemonarszeoraz—prawdopo-
dobnie—jegonajbliższymdoradcomwczasieswegopobytuwWarszawie
wstyczniu1646roku.Dopublicznejwiadomościchciałgopodaćpóźniej,
pouzyskaniuaprobatykróla.
ZałożeniaDyskursu...byłybardzointeresujące.Koniecpolskipropono-
wałopanowanieKrymuwporozumieniuzRosją,anastępnieoddaniejej
półwyspu„wposesją”.Pomysłten—jakstwierdzałsamprojektodawca—
miałzarównodobrą,jakizłąstronę.CarodzyskałbyAzowicałkowicieby
sięzabezpieczyłprzedewentualnąnapaściąturecką,alewobectegoplano-
wanawojnazPortątoczyłabysięnaziemiachpolskich.Pozatymprawdo-
podobnieRosjanieprzyciągnęlibydosiebienietylkowszystkichchrześci-
janzamieszkującychwybrzeżaMorzaCzarnegoiAzowskiego,aletakżeTa-
tarówiKozaków,którzy„moglibynambyćciężcy”.Zapobiectemumożna
byprzezmałżeństwokrólewiczaJanaKazimierzazktórąśzcarskichcórek
iprzekazaniewłaśniejemuKrymuwewładanie,ale—niestety—królewicz
„inszystanprzedsięwziął”.Gdybyjednak,mimopiętrzącychsiętrudności,
doszłodourzeczywistnieniahetmańskichprojektów,Rzeczpospolita,wy-
korzystującosłabieniePorty,mogłabyopanowaćWołoszę,Multany,ana-
wetSiedmiogród
27
.
Hetmanniezbytdługoorędowałzaswymprojektem,gdyżjuż11marca
1646rokuzmarłwswymzamkuwBrodachnaWołyniu.Różniemówiono
ojegośmierci.ByćmożebliskibyłprawdywspółczesnywydarzeniomJoa-
chimJerlicz,którynapisał,iżhetmanzmarł„odkonfortatywy[środkapo-
budzającego,afrodyzjaku—W
.A.S.],którązażywałdlamłodejżony,aktórą
przesadzono,bomuaptekarznarazykilkabydał,coonrazemzażył,itak
swegożyciadokonał”
28
.Hetmanniebyłstary,gdyżmiałzaledwiepięćdzie-
26IlcarteggiodiGiovanniTiepoloambasciatoreVenetoinPolonia(1645–1647)
acuradiD.Caccamo,Rzym1984,s.58,59.
27S.Oświęcim,Diariusz...,s.130–132.
28J.Jerlicz,LatopisiecalboKroniczkaróżnychsprawidziejów,t.1,Warszawa1853,
s.49.
25
