Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
M.Gabryelska,K.Rolle,E.Wyszko,M.Szymański,S.Nowak,R.Żukiel,J.Barciszewski
funkcjęwregulacjiekspresjigenównawszystkichjejetapach,począwszyod
zmianstrukturychromatyny,poprzezregulacjętranskrypcji,składanie
(ang.splicing)iredagowanie(ang.editing)RNA,askończywszynamodula-
cjitranslacjipoprzezzmianystabilnościtranskryptóworazichlokalizacji
wewnątrzkomórki[3].Wieleznichpodlegaskładaniuialternatywnemu
składaniu,aichsyntezazależyodstadiumrozwojuorganizmu[4,5].Nie-
któreantysensowneimiędzygenowencRNAfunkcjonująwukładzietrans
[4,6–8].IstniejedużaliczbaniekodującychRNA,którychekspresjajestspe-
cyficznadlaokreślonychregionówmózguiprzedziałówkomórkowych[9].
Niektóreznichsązlokalizowanewnieznanychwcześniejdomenachkomór-
kowych,cosugerujeichznaczącąrolęwbiologiikomórki[10–11].
Systematycznaanalizaproduktówtranskrypcjiumyszywykazała,że
liczbagenówniekodującychRNAmożeprzewyższaćliczbęgenówkodują-
cychbiałka[12].Kluczemdozrozumieniaewolucji,mechanizmówrozwo-
jowychorazetiologiichoróbwydająsięobecniesłabopoznaneobszary
genomów,którenieulegająekspresjiwformiebiałekleczsąodpowie-
dzialnezakontrolęizarządzanieinformacjągenetyczną.
2.RegulatoroweRNA
NiekodująceRNAtotranskryptynieposiadająceotwartejramki
odczytu,zatemniekodującebiałkowychproduktów.Doniedawnajedy-
nymiznanymifunkcjonującymincRNAbyłyrybosomowyRNA(ang.ry-
bosomalRNArRNA),transportującyRNA(ang.transferRNAtRNA)
ikilkamałychjądrowychRNA(ang.smallnuclearRNAsnRNA).Inne
klasymałychniekodującychRNA,takichjakmikroRNA(ang.microRNA
miRNA),małejąderkoweRNA(ang.smallnucleolarRNAsnoRNA),
małeinterferująceRNA(ang.smallinterferenceRNAsiRNA),małe
okresoweRNA(ang.smalltemporalRNAstRNA),zostałyzidentyfiko-
waneubakterii,archebakteriiiEukaryota[13].
NiekodująceRNAuczestnicząwwieluprocesach,wtymwtranskryp-
cji,replikacji,przetwarzaniuRNAijegomodyfikacji,mająwpływnasta-
bilnośćmRNAitranslację,atakżedegradacjębiałekiichtranslokację
[13](Rys.1).Zewzględunapełnionefunkcjemożnajepodzielićnadwie
rodziny:konstytutywneRNAorazregulatoroweRNA(Tab.1).Pierwszą
znichstanowiąRNAulegająceciągłejekspresjinastałympoziomie,nie-
zbędnedoprzebiegupodstawowychprocesówkomórkowych,takiejak
tRNAczysnRNA.DodrugiejnależąRNAodpowiedzialnenajczęściejza
utrzymanieorazregulacjęodpowiedniegopoziomuekspresjigenów.Ich
liczbawkomórcenajczęściejjestzależnaodpoziomurozwojulubrozmai-