Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szychskał,costabilizujepodłoże.Tamtwardszekorytorzekiułatwiaprzeprawy
ibudowęmostów.Wisłaprzez215dniwrokuutrzymywałagłębokośćżeglowną,
zatemodgrywaładużąrolękomunikacyjną
63
.JednakwedługT.Dunin-Wąsowicz
Wisławśrodkowymbiegubyłagranicąkulturowo-plemienną(cowidaćjużnaprzy-
kładziepaństwagnieźnieńskiego,dlaktóregostanowiłagranicępolitycznąiosadni-
cząodwschodu,zaśfunkcjegranicywojennejwśrodkowymodcinkuutrzymałaaż
doXXw.).GrodywSolcu,WietrznejGórze(Kazimierzu),SwierżachGórnych,Czer-
skumiałynaceluobronęliniiśrodkowejWisły
64
.Inaczejrolęrzekinatymodcinku
wyjaśniałK.Myśliński–wświetleprzebieguposzczególnychwypraw(odkońcaXw.
doXIVw.)polskichnaRuśiruskich,apóźniejtatarskichnaPolskępołożonenad
WisłągrodyoSolec,WietrznaGóra,Sandomierz,Zawichostbyływażnymiośrodkami
administracyjnymi
65
.Ichrolawiązałasięm.in.zistnieniemwichokolicydogodnych
przeprawprzeztęrzekę.
RejonwododziałumiędzynajwiększymdopływemlewobrzeżnymWisły–Pilicą
aWisłąobfitowałwtymokresiewpuszczeibezdroża,zatembyłmałoprzyjaznydla
osadnictwa.Pilicastanowiławięcraczejgranicęosadniczą,zczasemstającsięgranicą
małopolsko-łęczyckąimałopolsko-mazowieckąwdolnymbiegu
66
.Rzekatabyła
spławnaprzywiosennymiletnimprzyborzewody,odgrywałazatemmniejsząrolę
komunikacyjnąniżWisła
67
.TakżedlaMazowszawschodniegoiPodlasiacharaktery-
stycznajestgęstszasiećwodna,związanajednakzdużymikompleksamileśnymi
iobszaramipodmokłymi,coutrudniałorozwójosadnictwa
68
.
Ważnąrolęwrozwojuosadnictwaodgrywałklimat,którynaziemiachpolskich
polepszałsięodVw.,zaśodschyłkuXw.dokońcaXIIw.wyraźniesprzyjałosad-
nictwu.WiekiXIII,XIViXVbyłyjużmniejprzyjazne(częstesusze,ostrezimy,
chłodnewiosny)
69
,choćwidocznesąróżniceregionalne.Wedługbadańgeografów
MałopolskęcechujewiększezróżnicowanieklimatyczneniżMazowsze
70
.Małopolska
należaładoobszarównajbardziejkorzystnychnietylkopodwzględemrolniczym,
aletakżewarunkówklimatycznych;naprzykładokoliceSandomierzadopóźnego
średniowieczawyróżniałysięwśróddoinnychziempolskichznacznąliczbąwin-
111111
63
J.Tyszkiewicz,Środowiskogeograficznewpradziejach...,s.55
64
T.Dunin-Wąsowicz,OsadnictwowczesnośredniowiecznedolinyWisływświetlenowychbadań,
„RocznikiDziejówSpołecznychiGospodarczych”,48,1987,s.168-169.NatematroliWisły
por.R.Grodecki,ZnaczeniehandloweWisły...,s.277-303
65
K.Myśliński,StałepunktyoporunadWisłąśrodkowąiichrolaobronnadokońcaXIVw.,[wo]Rola
militarnaWisływdziejachPolski,cz.1,red.K.Myśliński,Warszawa1991,s.11-59
66
T.Lalik,Sandomierskiewewcześniejszym...,s.62
67
S.Gawlas,OsadnictwoziemiczerskiejwśredniowieczuXII-XVw.,[wo]DziejeWarki1321-1971.
Studiaimateriały,red.B.Dymek,Warszawa1975,s.29
68
J.Tyszkiewicz,Środowiskogeograficznewpradziejach...,s.38-39.Zasięgpuszczilasówzob.
mapaA.Andruszkiewicza„Puszczeilasy”woB.Dymek,Mazowszedo1247...
69
MaksymalneochłodzenienastąpiłowXVIIw.,zaśpolepszeniewarunkówodkońcaXVIII
iokresowowXIXw.–J.Tyszkiewicz,Środowiskogeograficznewpradziejach...,s.51-52.Zob.
K.Tobolski,PrzyrodaśrodkowejWielkopolskiwczasachpierwszychPiastów,[wo]Osadnictwoiar-
chitekturaziempolskichwdobiezjazdugnieźnieńskiego,red.A.Buko,Z.Świechowski,Warszawa
2000,s.35-42;M.Klimaszewski,Warunkigeograficznerozwoju...,s.11
70
S.Lencewicz,J.Kondracki,GeografiafizycznaPolski,Warszawa1959,s.184
24
