Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozważaniawstępne
Szporlukzwracauwagęnato,żenacjonalizm-jakoideanarodowa,awięc
wznaczeniuneutralnym-pojawiłsięjakodośćnaturalnyetapprocesuprzej-
ściaspołeczeństwzepokiagrarnejdoprzemysłowej.Uważa,żeDjegozwo-
lennicypragnęlirozwojuekonomicznego,broniącjednocześnieswejodrębnej
tożsamościkulturowejipracująctakżenarzeczewentualnejniezależności
politycznej”44.WEuropieŚrodkowejiWschodniejpodwpływemtejideologii
działaczeruchównarodowychformowaliswojenarody,tworzylijedenjęzyk
literacki,promowalibadanianadhistorią,anierzadkoteżDkreowali”prze-
szłość,zakładaliorganizacjeoświatowe,kulturalne,partiepolityczne45.Hi-
storyktenprzypominatakże,żepolskiruchnarodowy-awięcnacjonalizm
naroduhistorycznego,mającegopewnecechynarodunowoczesnegojuż
wXVIw.,choćpóźniej,wchwiliprzekształcaniasięwnaródpełninowocze-
sny,pozbawionegosuwerenności46-inspirowałwieleinnychruchównaro-
dowychwtejczęściEuropy,któretradycjipaństwowejaniciągłościrozwoju
narodowegoniemiały47.
Dlaporządkuwartojeszczezaznaczyć,żenacjonalizmunienależymylić
zpatriotyzmem,choćobatepojęciaprzyjmująwpewnychokolicznościach
bliskiesobieznaczenie.Patriotyzmtojednakmiłośćdoojczyzny,doziemi
ojczystej-jesttoterminnacechowanynaskrośpozytywnieiodnosisiędo
bytuzregułyrzeczywistego,obszaru,któryłatwomożnawskazać.Nacjona-
lizmzaś,nawetbezkonotacjinegatywnychcharakterystycznychdlajęzyków
EuropyŚrodkowejiWschodniej,jestnieodłączniezwiązanyznarodem.Jego
wyznawcówwkażdymraziecechujeprzychylnystosunekdowłasnejwspól-
notynarodowej,częstoprzytymjestonemocjonalny,bezkrytyczny.Stądteż
zrzadkimiwyjątkaminacjonaliścisąpatriotami,natomiastniewszyscypa-
triocisąnacjonalistami.
Pozostałezałożeniametodologiczne,
źródłaorazdotychczasowystanbadań
Niebędęłamaćzwyczaju,którykażeautoromnietylkoprzedstawićkształt
isenspracy,lecztakżewspomniećozastosowanychwniejmetodachbadaw-
czych.Chciałbymjednakuniknąćnapuszonychdeklaracjiteoretycznych,czy
zgołaDteoriozoficznych”,którepobliższymprzyjrzeniuzazwyczajitakspro-
wadzająsiędoprzedstawieniatego,jakbyło,wyjaśnień,czemutakbyło,ire-
fleksji,cotooznacza,żebyło,jakbyło.Wpraktycezaśchodzipoprostu
44RomanSzporluk,Polska:powstanieteoriiipraktykinowoczesnegonarodu,w:tegoż,Imperium,
komunizminarody…,s.51.
45Tamże,s.49.
46Tamże,s.39.
47Tamże,s.39-40.
