Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
5
Napoleonmawiał,żenŚwiatjestciekawypoznanianajdrobniejszychszczegó-
łówżyciaczłowieka,któryodegrałwielkąrolę,copije,coje,jakdługośpi,jakiesą
jegocodzienneprzyzwyczajenia,wszystkownimbudzizainteresowanie”1.Mogło-
bysięwydawać,żejakobohatertakistotnegofragmentunaszejhistorii,apóźniej
teżlegendy,jakopostaćwzbudzającawielkieemocje,zktórąwiązanoogromne
nadzieje,izktórąwiążąsięstrasznerozczarowania,byłobiektemzainteresowania
naszychpamiętnikarzy.Możnabyprzypuszczać,żepochyląsięnadNapoleonem
nietylkojakonadbohateremtworzącymwielkąhistorię,genialnymwodzem,niepo-
spolitymwładcą,alejakoczłowiekiem,októrymopowiedząprzyziemną,niemalże
intymnąhistorię.Jednakżesądzę,żetakichprzedstawieńznajdziemystosunkowo
niewiele(np.uA.Fredry,A.Potockiej).Itowczasach,gdynnapoleonizmznaczył
tosamoprawiecopatriotyzm”2,annietakdawnyjeszczerok1812iświeżaśmierć
»Wygnańcaśw.Heleny«budziłynanowowspomnieniaztejciekawej,astrasznej
epoki”3.Nawetpoblisko45latachodzakończeniaepopeigenerałLudwikKickiz
pewnąprzesadąstwierdzał,żenunasimięCesarzazostałoniepokalane”4.Paradok-
salnieNapoleonwnaszejmemuarystycedotyczącejtejepokijestniemalżewsze-
chobecny5.Zwiększościrelacjijednakniewieledowiemysięonimsamym.Najczę-
ściejpojawiasięonwformiedrobnychwzmianek,wspominek,niemalżemimocho-
dem.Dająnamonemałosubiektywnej,bystrejobserwacjiiobiektywnegosuchego
opisu,trochęfaktówiwydarzeń,azatomnóstwoźleopisanychbitew,błędnieprzy-
toczonychtraktatów,niesprawdzonychgabinetowychwieści,tajnikówpolityki,
fałszywychwnioskówiniejednokrotnieciężkichoskarżeń(którestałysięczęścią
nczarnejlegendy”).Dlategoteżstarałemsięwyłuskaćtefragmenty,któreprzybliża-
jąsamąpostaćNapoleonaBonaparte,zmożliwympominięciembalastupolitycz-
nychczyhistoriozoficznychwywodów,opisówzmagańmilitarnych,ważeniaracji,
snutychalternatywczystawianychzarzutówzpozycjirezonerów-polityków,histo-
riozofów-amatorów,niedoszłychwodzówpotrafiącychpolatachrozegraćkażdą
bitwęikampanięlepiej,czypretensjonalnychpiewcówlegendy.
Mimo,żeprzezszeregiwojsknapoleońskichprzewinęłosięokoło200tysięcy
żołnierzypolskich,anaszelosysplotłysięzBonapartemjużupoczątkówjego
wielkiejkarieryipozostałyznimzłączoneażconajmniejdo1814roku,atakże
tego,żenaziemiachpolskichcesarzprzebywałłączniekilkamiesięcy,naszdorobek
pamiętnikarskiztejepokinieprezentujesięnatleinnychnacjianiimponująco,ani
1Senkowska-GluckM.,Napoleon.Maksymy,Warszawa1983,s.26.
2T.M.[TeodorMorawski],Mojeprzygody.Ustępzpamiętników,Kraków1873,s.12.
3GabrjelazGüntherówPuzynina,WWilnieidworachlitewskich.Pamiętnikzlat1815-1843,Wilno
1928,s.61.
4Ludwik[Kicki],Powrótdokrajuwr.1814.(Zopowiadaniapułkownika),nDziennikliteracki”,59
(1858),s.485.
5Wielupamiętnikarzy,wtymtakżezdalekichKresów,śledziłoiprzywoływałowydarzeniapolityczne
imilitarne,bacznieobserwującpoczynaniaBonapartego.Doskonałymtegoprzykłademmogąbyć
choćbypamiętnikiUrszulizUstrzyckichTarnowskiej,któraodroku1797skrzętnierelacjonowała
wydarzeniapolityczneimilitarnezwracającbacznieuwagęnadziałaniaBonapartego,włączniez
przytaczaniemjegodeklaracjiczynot.Por.UrszulazUstrzyckichTarnowska,Pamiętnikdamy
polskiejzXVIIIwieku,Lwów1876.
