Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
musimysięzniekonsekwencją,niespójnością,niejasnościągłoszonychhaseł,które
wrezultaciemożnarozmaicieinterpretowaćioceniać.Zaryzykujętwierdzenie,
żewiększośćpolskichprogramówpolitycznychcechowałasiępołowicznością
iostrożnością,zatrzymywałasięwpółkroku,konstruowanabyławmyślstaro-
polskiejzasady:nPanuBoguświeczkęadiabłuogarek”.Ichtwórcomłatwobyło
dziękitemudokonywaćwolt,zmieniaćbarwyisojusze.
Iostatnia,alechybanajtrudniejszakwestia:aspektaksjologiczny.Zewspół-
czesnegopunktuwidzenialiberalnademokracjajestwartościąbezdyskusyjną
(uważanajest-nacozwróciłuwagęJ.Bartyzel-wręczzastannaturalny),toteż
wszelkakrytykademokracjiautomatyczniedyskwalifikujejejautora.Wrezulta-
cie-coEugeniaProkop-JanieczauważazaLeonemPoliakovem-npowszechne
potępienieiodrzuceniezjawisknegatywnychrodziupiszącychonichodruchy
autocenzuryichęćtakiejinterpretacji,któraprzedstawiałabyowezjawiskajako
wyjątkowe,epizodycznelubmarginalne”
14
.Tymczasemdlazachowanianauko-
wegoobiektywizmuniezbędnejestujmowaniezjawiskwłaśniewichkontekście
historycznym.Należywięcpamiętać,żeniemożnaludzizminionejepokioceniać
wedługwspółczesnychkryteriów.Ówcześnikrytycydemoliberalizmupróbowali
rozwiązywaćrealneproblemy,częstoniemielizłych(tj.despotycznych)intencji,
niezawszeprzewidywali(czynawetrozumieli!)skutkiswychpropozycji.Wedle
znanejformuły:stawialiwłaściwepytania,alenieudzielalinanieprawidłowych
odpowiedzi.Dlategoreferująctepoglądy,kładęnacisknazrozumieniestruktury
danejideologii,powiązańmiędzyposzczególnymijejelementami,staramsię
natomiastunikaćwartościowania.
17
Słowoostylu
Pracamożewydawaćsięprzeładowanacytatami.Wtensposóbjednakchcę
zgóryodeprzećzarzutogołosłownośćtwierdzeń-choćmetodatopracochłonna,
każdątezędokumentujęcytatem
15
.Dosłownecytatypozwalająoddalićzarzut
niewłaściwejinterpretacji(cojestistotnezwłaszczawtakpoważnejsprawie,jak
zarzutantydemokratyzmu).Cytowaniemateżinnezalety:cytatynietylkooddają
retorykę,alerównieżlepiejpozwalająodtworzyćtokmyśleniabadanychpolityków
czyideologów
16
.Starałemsięzachowaćpisownięoryginału,uznając,żenawet
14E.Prokop-Janiec:Literaturainacjonalizm.TwórczośćkrytycznaZygmuntaWasilewskiego.
Kraków2004,s.17.
15Dodam,żewpodobnysposóbskonstruowanesąteżnp.praceJanaJ.LipskiegoKatolickie
PaństwoNaroduPolskiego(Londyn1994)czyArturaPaszkoOkatolickiepaństwonarodupolskie-
go(Kraków2002).
16Zsamychepitetów,jakimiobrzucasięprzeciwników,możnawielewyczytać!
