Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
MarekKornat
Tooczywiścieprawda,żewydarzenia1848r.pokazały„dążeniawarstwśrednich
dorzeczywistegowpływunarządy,doichkontroli;dążeniacałychnarodówdonie-
podległegobytuizjednoczeniawpaństwachnarodowych,dążeniaklaspracującychdo
szychjestjednakinnezagadnienie.Warto–jaksądzę–zatrzymaćsięprzypytaniu,co
rok1848przyniósłEuropiewdziedziniestosunkówmiędzynarodowych?Cowówcze-
snychwydarzeniachbyłotrwałe,aconależałodochwilowychnastrojówówczesnej
rewolucyjnejdoby?CowypadkiWiosnyLudówprzyniosłyzperspektywykształtowa-
niasięrównowagisiłijakienovumwniosłydoówczesnegoświatawyobrażeńipojęć
politycznych?
Jestfaktembezspornym,żewydarzenia1848rokustanowiłydoniosłyprzewrót
whistoriiEuropy,aleczytakżedlastosunkówmiędzynarodowych?Niewątpliwietak.
„Długotłumionewszędziedążeniakuwolnościobywatelskiejinarodowejnagroma-
dziłysięwtakiejsile,żewybuchichnagłyzmiótłrządyabsolutneireakcyjnewcałej
ropy–azwłaszczadlaEuropyŚrodkowo-Wschodniej–wydarzenia1848r.okazały
sięzupełnieprzełomowe.Niezmieniłyobliczaówczesnegoporządkumiędzynarodo-
wegoaninieprzekształciłysamewsobiemapyEuropy,alezapoczątkowałyprocesy
wielkichdługofalowych,azarazemrewolucyjnychprzemian,którychfinałembędzie
nowyporządeksiłwEuropieukształtowanypoIwojnieświatowej.
RewolucjewEuropiew1848r.–którychprzebiegdokładnieopisanowliteraturze
–byłyprzedewszystkimpotwierdzeniemnieodwracalnegokryzysusystemuwiedeń-
skiego,czylitegoporządkupokojowego,jakistworzonowroku1815wstolicyAustrii,
Woczachwspółczesnych–atakże,cowartopodkreślić,wopiniihistoryków−sys-
temwiedeńskiuchodziłzadzieło,jeśliniedoskonałe,tobliskiedoskonałości.Otak
wysokiejocenieregulacjipokojowejz1815r.zdecydowałoparępowodów:(1)Porzą-
dekwiedeńskijawiłsięowocem„zdrowegokompromisu”,zdrowegowtymsensie,że
przystolerokowańżadnazestronnieosiągnęłaspełnieniaswoichpostulatówwcało-
ści,atwórcynowegoporządkunieutrzymalipodziałunazwycięzcówipokonanych,
dopuszczającpobitąFrancjędo„koncertumocarstw”.(2)Ładwiedeńskiwydawałsię
dysponowaćskutecznymimechanizmamiregeneracjiiobronyrównowagisiłwrazie
jejzagrożenia.Idea„koncertumocarstw”zdawałasięzapewniaćefektywnymecha-
nizmsamoczynnejregulacjisporówmiędzynarodowych.(3)StworzonywWiedniu
systemwspółpracymocarstwzwycięskich(zudziałempokonanejFrancji)opierałsię
wzałożeniunawspólnymsystemiewartościjegotwórców,boprzecieżtakiepojęcia
jakinteresdynastyczny,legitymizm,walkaprzeciwdążeniomliberalnymirewolucyj-
nymniewątpliwiełączyłyarchitektówporządkuwiedeńskiegoisygnatariuszyAktu
końcowegoz9czerwca1815orazTraktatuoŚwiętymPrzymierzuz26września
1815r.Takiesamorozumieniepodstawowychpojęćpolitycznychiposługiwaniesię
zasadniczotymsamymjęzykiemzdawałosięgwarancjątrwałegopokoju.Postanowie-
niakongresuwsprawiepolskiejrównieżnależywidziećwbardziejwyważonymświe-
7M.Kukiel,DziejepolityczneEuropyodrewolucjifrancuskiej,Londyn1992,s.278.
8M.Bobrzyński,DziejePolskiwzarysie,t.3:Dziejeporozbiorowe,Warszawaetc.1931,s.178.
9Wsprawiebogatejliteraturypor.studiumWładysławaZajewskiego,Sprawapolskanakongresie
wiedeńskim[w:]idem,WkręguNapoleonairewolucjieuropejskich1830–1831,Warszawa1984,
s.221−266.
