Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Teoriaumysłu
nposiadanieteoriiumysłu”zokreśleniemnpoprawnerozwiązanietestufałszywego
przekonania”.Niemożnazatemrozpocząćdyskusjiterminologicznej,niepoznając
nawstępietegonarzędziaihistoriijegopowstania.
WbadaniuPremackaiWoodruffa(1978)wzięłaudziałszympansicaSarah,która
obejrzałanagranenawideo24scenki.Bohateremkażdejkrótkiejprezentacjibył
człowiek,którymiałdorozwiązaniapewienproblem,naprzykładpróbowałwyjść
zzamkniętejklatki,patrzyłnaowoce,któreleżałypozazasięgiemjegorąk,lubtrząsł
sięzimnazpowoduzepsutegokaloryfera.PokażdymnagraniuSarahpokazywano
fotografiedwuprzedmiotów,zktórychjedenmógłprowadzićdorozwiązaniaprob-
lemu,adruginiemiałzwiązkuzsytuacjąprzedstawionąwnagraniu.Naprzykład
poscence,wktórejmężczyznapróbowałwyjśćzzamkniętejklatki,Sarahpokazano
zdjęciekluczaizdjęciekija.Wdwudziestujedenspośróddwudziestuczterechpre-
zentacjiSarahwskazałazdjęcie,któreprzedstawiałoprzedmiotmogącyrozwiązać
problem(wpodanymprzykładziebyłtoklucz).Autorzybadaniauważali,żejestto
dowód,iższympansicarozumiała,jakicelmotywowałzachowanieczłowieka,iwy-
bierałaprzedmiot,którypomagałmutencelosiągnąć.
ZdaniemDennetta(1978),abypoprawnierozwiązaćzadanie,przedktórymsta-
nęłaSarah,niejestkonieczneodwołaniesiędopragnień,intencjiczywiedzyboha-
terascenkiwideo.Wystarczyjedynieprzywołaćwiedzęnatematzwiązkówmiędzy
przedmiotami,któreoglądano.Współwystępowaniekluczaiklatkijeststworzoną
nabaziecodziennegodoświadczeniaasocjacją,azatemzachowanieSarahdowo-
dzijedynieposiadaniatakichdoświadczeń,anieposiadaniateoriiumysłu.Dopiero
zadanie,wktórymnależałobyprzewidziećczyzrozumiećzachowaniebohaterana
podstawiejegobłędnego,gdyżniezgodnegozrzeczywistością,przekonania,może
stanowićpodstawędostwierdzenia,żektośmateorięumysłu.Przekonaniabowiem
sąstanamiwewnętrznymi,reprezentacjamirzeczywistościwumyśleimogąbyćztą
rzeczywistościązgodnelubteżniezgodne,czylifałszywe.Sytuacjazgodnościprze-
konańirzeczywistościniepozwalarozstrzygnąć,czyktośpostępujewokreślony
sposób,botakmyśli,czypoprostureagujenarzeczywistość.Dopierosytuacjanie-
zgodnościmiędzyprzekonaniemarzeczywistościąmożebyćmiarąrozumienia,że
ludziewswoimzachowaniukierująsięswoimprzekonaniemnatematstanuświata.
Dennettstwierdziłzatem,żeminimalnymkryteriumteoriiumysłubędzierozumie-
nie,żestanrzeczywistościmożebyćniezgodnyzczyimśprzekonaniemnatemattej
rzeczywistości.
KierującsięwskazówkamiDennetta(1978),WimmeriPerner(1983)zapropono-
waliprzeznaczonedladziecizadanie,którenazwaliTestemNiespodziewanejZmia-
ny1.Oryginalnatreśćtegozadaniaprzedstawiasięnastępująco:
Maxipomagamamierozpakowaćtorbęzzakupami.WkładaczekoladędoZIELONEJ
szafki.Maxizapamiętujedokładnie,gdziekładzieczekoladę,żebypóźniejwrócićiwziąćją
sobie.PotemMaxiwychodzinapodwórko.GdyMaxiegoniemawdomu,jegomamapo-
1ZwanyrównieżTestemNiespodziewanegoPrzeniesienia(UnexpectedTransferTask),Zadaniem
zMaksim(MaxiTask)lubZadaniemSally-Ann(Sally-AnnTask)jestuważanyzapodstawowyrodzaj
testufałszywegoprzekonania.
