Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
TopikaZagłady
żydowskiegopochodzenia.Tapodwójnośćjestzresztąstopniowalnazobu
stron.Tedziecimusiałysięnajpierwpogodzićzkorzeniami,zhistoriąrodziny.
Niektórezostałypisarzami.Zwybitniejszychautorówdodziśczynnychmogę
wymienićMagdalenęTulli,któradokumentowaławosobistej,psychologicznej
warstwie-tosąprzecieżautobiograficzneteksty-właśnietodziedzictwoczy
tęhistorię,kiedymama-ocalonanicnatentematniemówiłaanionaniemiała
otympojęciaprzezileślat,tylkocierpiałazpowodujejchłodu,brakuserdecz‑
ności;mamaniepotrafiłatejserdecznościwsobiewzbudzić,cośjejzasprawą
doświadczeńwojennychodciętowduszy.
P.W.:SkądtedziecibrałyjęzykdoopowiadaniaodoświadczeniuZagłady?
J.A.:Nieno,potemsiędowiadywałył
P.W.:Tak,aleskądbrałysposobyopisuZagłady,skądbrałynarracyjnewzorce?
Większośćznich,jakTulli,jakBożenaUmińska-Kef,opisywałanietylko
własnedoświadczeniedziedziczeniaZagłady,aleiponiekądsamą,niedoświad‑
czonąbezpośrednioZagładę.Nowięcskądonimająjęzykliterackidoopisu
tego,oczympiszą?
J.A.:Przedewszystkimwymuszająopowieścinaswoichrodzicachidziadkach.
Bojestjeszczecośtakiego-oboktwórczościdzieciiwnuków-jakliteratura
tworzonaprzezstarców,którzymilczeliprzezcałeżycie,aprzedśmierciąna
tentematpiszą.Takirodzajżydowskiegocomingoutu.Kierująsiępotrzebą
upamiętnieniawłasnegożycia:to,cozamykaliprzedinnymi,anawettrochę
przedsobąwpoprzednichlatach,terazotwierają.Ijestsporobardzowybitnych
starczychświadectw.OnesiępojawiająwIzraelu,oilemiwiadomo,trochę
wAmeryce-mamnamyślipisarzytworzącychpopolsku-noiwPolsce.Ite
świadectwasązpierwszejręki,aletojużjestinne,starszepokolenie.
P.W.:Nodobrze,ciautorzymająjęzykzwnętrzadoświadczenia,swójwłasny,
ten,którywytwarzałsię,gdyukrywalisięponaryjskiejstronie”,alboktórympo‑
sługiwalisięwobozie.Natomiastdzieci,wnuczęta-oneniebrałyprzecieżtego
językaodrodziców,ichjęzykjestinny.Więcejnawet,niektóreznichmówiątak:
mamanicminieprzekazała,jasamamusiałamtworzyćswójjęzykdoopisuł
J.A.:Nie,nie,zupełnienie.Tojestjęzykuniwersalnyraczejalboktórysięwy‑
twarzanapotrzebytegotematu,alewytwarzasięteraz.Tojęzyk,któryniebył
udziałemanidoświadczeniemtych,którzynaprawdęprzeżylił
P.W.:PowiedziałaPaniProfesorwcześniej:nsłynnepociągizDworcaGdań‑
skiego”,te,którymiodjeżdżaliwyganianizPolskiŻydziporoku1968.One
