Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
TopikaZagłady
Nieskacz.Nocsięrozlegajakśmiech
iprzedrzeźniakółstukanienatorach.
Chmurazludzinadkrajemszła,
zdużejchmurymałydeszcz,jednałza,
małydeszcz,jednałza,suchyczas.
Torywiodąwczarnylas.
Takto,tak,stukakoło.Lasbezpolan.
Takto,tak.Lasemjedzietransportwołań.
Takto,tak.Obudzonawnocysłyszę
takto,tak,łomotanieciszywciszę.
TojestwłaśnietenPOCIĄG.Wewczesnychwierszachsąbardzowyraźnena‑
wiązaniadoHolokaustu.Szymborskapiszetenutwórzarazpowojnie.Apotem
matakiesamemotywy,aleuniwersalne:otorturach,oludziachginącychwwoj‑
nie.Masporotakichwierszy,alejużniewprostnawiązującychdoŻydów.
P.W.:Bratobójczawalkaiinnewątki,powiedzmy,archetypalnetojednak
zjawiskamniejczybardziejabstrakcyjne.Tzn.zabratobójcząwalkęmożna
podstawićKainaiAbla,RomulusaiRemusa,wreszciepolskichiżydowskich
sąsiadów,alePOCIĄGjestobrazemautonomizującymsię:tomusibyćten
POCIĄG,toniemożebyćabstrakcyjnysymboltechnicznegopostępu,lokomo‑
tywydziejów,awkażdymrazienietylkoinieprzedewszystkim.Możewłaśnie
dlategowPOCIĄGUSzymborskiejjadąimiona:jednocześnieodsyłająceogólnie
dopewnejkulturyczyetni2,aleteżukonkretniające:nieludzie,aleokreślone
imiona.Czytoniejestspecyfikatoposów-symboliholokaustowych:usamo‑
dzielnianiesię,wyrywaniezkulturowegociągui,jednocześnie,konkretyzacja
obrazów?
J.A.:Myślę,żeczęstopunktemwyjściadoukształtowaniasiętakiegotoposu
jestjakieśzdarzeniealbozjawiskorealne.TenPOCIĄGteż,mimożetychPO‑
CIĄGÓWprzejeżdżałoprzezPolskęwiele.Skądinądwliteraturzetakimotyw
pojawiasięwprozie-jesttakieopowiadanieZofiiNałkowskiejPrzytorach.
P.W.:Notak,aleniejesteśmywstaniewskazaćpierwszejpodróży,którastałasię
naprzykładwzorcemtułaczkiOdysa,niejesteśmywstanienazwaćwewnątrz‑
plemiennychkonfliktów,zktórychzrodziłysięmodelebratobójstwa,natomiast
2WrozumieniuAnthony)egoD.Smithaetniajestfaząprzejściowąmiędzygrupąetniczną
inarodem;odtejpierwszejróżnisięwiększąkonsolidacjąnapoziomiekulturowym,oddru‑
giegotym,żemimowspólnotytradycji,mitologiijestwciążsilniezakorzenionawewspólno‑
cierodowej,terytorialnej(patrzA.D.Smith:Etniczneźródłanarodów.Przeł.M.Głowacka-
-Grajper.Kraków2009).
