Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MorderstwapopełnianenaŻydachwpierwszychlatachpowojnie
85
AugustGrabski,cytująctenraport,dodaje,żekierującsiętymimotywami
oddziałyleśnewlatach1944-1947zamordowałykilkusetŻydów35.Cała,która
szacujeliczbęzamordowanychna1000osób,podkreśla-jakjużwspomnia-
no-żenjedynieonielicznychmordachmożnazcałąpewnościąpowiedzieć,że
miałycharakterzamachówpolitycznychnafunkcjonariuszyUrzęduBezpieczeń-
stwaPublicznegolubczłonkówwładzlokalnych36”.Ginęlizwykliludzienprzy
próbachpowrotudorodzimychmiejscowości,staraniachoodzyskanieswojej
własnościalbobezwyraźnegopowodu,dlategotylko,żewciążuważanoichza
wyzutychspodprawa,jakzaokupacji-istantakiuznawanozawłaściwy”.Jaka
byłajednakskalatychindywidualnych,bezlitosnychrozrachunków?
SporoźródełnatentematprzywołałipoddałjegruntownejanalizieDavid
EngelwewspomnianymwcześniejartykulePatternsofAnti-JewishViolencein
Poland,1944-1946.Pracatawwarstwiedokumentacyjnejopartazostałanaso-
lidnejkwerendziewAAN,główniewzespołachMAPiPKWN.Engelcytujeroz-
maiteopracowaniadotyczącepołożeniaŻydówwPolsce,wwiększościsporzą-
dzonejużwPalestynie(ArchivesoftheDiasporaResearchInstitute-DRI),do-
niesieniazachodnichdyplomatóworazinformacjepochodzącezpismanDosNaje
Lebn”wydawanegowPolsce37.Trudnoocenić,nailedokładnieautorprześledził
Wniecopóźniejszymraporciesytuacyjnymnr11KomendyOkręguAKBiałystokz5I1945
zanotowanonatomiast:nMeldunekkomendantaobwoduBielsk:ŻydziwspółpracujązNKWD
iprawiewszyscyposiadająbrońkrótką.Szpiegująludnośćmiejscowąiprzyjezdną.WDrohiczynie
SowiecizabiliprzypadkowoŻyda.Żydzisądząc,że[zrobili]toPolacy,zamordowalidziewięciu
Polaków.[...]MeldunekkomendantaobwoduWysokieMazowieckie:Żydzirzekomotrzymająsię
odwszystkiegozdaleka,faktyczniesąkonfidentamiNKWD.Wydajątych,którzymająjakiekol-
wiekrzeczypoŻydach,niejednokrotnieszantażują,żądajączarzekomozużyterzeczypo10do15
metrówżyta.Nieszczędząnawettych,którzyichprzetrzymywali,awzięliodnichdużązapłatę”
(Białostocczyzna1944-1945wdokumentachpodziemiaioficjalnychwładz,red.J.Kułak,nDoku-
mentydodziejówPRL”,z.10,1998,s.45,98).
35Pewnezaostrzeniewizerunkuwspółpracującychznorganami”uzbrojonychŻydówmogło
wynikaćzpowołaniapopogromiekieleckimprzezCKŻPzmilitaryzowanejstrażyobywatelskiej,
tzw.KomisjiSpecjalnej,doktórejprzyjmowanożydowskichkombatantów,czuwalioninadbezpie-
czeństweminstytucjiżydowskich.WgrudniuKSzmobilizowaław200grupach2000-3000osób,
A.Grabski,ŻydowskiruchkombatanckiwPolsce1944-1949,Trio,Warszawa2002,s.73.
36A.Cała,Kształtowaniesięś,s.169.
37InnychważnychkolekcjichybasamEngelniebadał.Powołujesięgłównienaprace
K.Kersten(Polacy,Żydzi,Komunizm.Anatomiapółprawd1939-1968,NiezależnaOficynaWy-
dawnicza,Warszawa1992orazeadem,Narodzinysystemuwładzy:Polska1943-1948,Wydawnic-
twoKrąg,Poznań1985)iL.Dobroszyckiego(RestoringJewishLifeinPost-WarPoland,nSoviet
JewishAffairs”1973/3).Przywołujeteżswojeartykuły:TheReconstructionofJewishCommunal
InstitutionsInPostwarPoland:TheOriginsoftheCentralCommitteeofPolishJews,1944-1945
(nEastEuropeanPoliticsandSocieties”1996,nr10)iPolenundJudennach1945:historisches
BewusstseinundpolitischerKontextalsFaktorenpolnisch-jüdischerBeziehungeninderNa-
chkriegszeit(nBabylon:BeiträgezurjüdischenGegenwart”1995,nr15)orazobszerniejsząpracę
wjęzykuhebrajskimBetweenLiberationandFlight:HolocaustSurvivorsinPolandandtheStrug-
gleforLeadership(AmOvedPublishers,TelAviv1996).
