Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jesttoperspektywaszczególniepociągająca.„Czego
możemychciećodRosji?”–pytawdebacie
parlamentarnejwmaju1914rokuliberał,książę
HeinrichSchönaich-Carolath:„MożeWarszawy
iPolaków?Myślę,żemamyichdość”13.
Zdrugiejstrony,właśnieRzesza–itoniezależnie
odawanturniczejosobowościcesarza–potrząsa
szabelkąnajchętniejinajczęściej.Różniepróbowano
towspółcześnieipóźniejtłumaczyć:Niemcyjako
„naródspóźniony”,którzyzjednoczyłsiędopiero
w1871roku;tradycjapruskiegomilitaryzmu;interesy
wielkiegokapitału(toakuratbyłowyjątkowobzdurne,
boprzemysłowcyibankierzynawetbezznajomości
dziełaBlochawiedzieli,żepokójsłużyimznacznie
lepiejniżwojna);chęćrozwiązaniajednymruchem
rzekomonarastającychnapięćwewnętrznych;
nacjonalizm.Wszystkieteelementymająswoje
znaczenie,alenietłumaczą,dlaczegoNiemcywlipcu
1914rokuwzmacniająbardziejniżinnemocarstwaswą
awanturnicząiagresywnąpostawę.Opiniapubliczna
–wyłączamytusocjaldemokrację,któradonastrojów
prowojennychprzyłączasięniechętnie–wierzy,
żeNiemcyotoczonesąprzezwrogąkoalicję.Syndrom
oblężonejtwierdzymapotężnąmocrażenia:niemieccy
studenci,którzyzgłaszająsiędowojskajeszcze
bardziejochoczoniżichbrytyjscykoledzy,
najwyraźniejwierzą,żebędąwalczyćwobronie
ojczyzny,przeciwsprzymierzonemubarbarzyńskiemu
WschodowiimaterialistycznemuZachodowi,jako
obrońcyjedynejprawdziwej,europejskiejkultury.
Wewłasnąprzewagęmoralnąwierząteż
Brytyjczycy,FrancuziiRosjanie:jednibroniącałej
Europy,drudzy–braciSłowianprzedpruskim
militaryzmeminiemieckąbutą.Bezradosnego
podnieceniatłumównaulicach,przedredakcjami
iwkościołach,bezpoparciapartiisocjalistycznych,
wzywającychswoichwyborcówdozajęciamiejsc
wpierwszymszereguobrońcówojczyznytrudnosobie
haniebnylipiec1914rokuwyobrazić.Jednocześnie
