Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Estończyków,Łotyszy,Litwinów,Polaków,Czechów
iSłowaków.Jużprzed1939rokiempierwszawojna
światowastałasięwięcwregionierodzajem
przydługiegoprologudopierwszegoaktudziejów
państwanarodowego.Dzieciuczyłysięwszkołach
obohaterachwalkioniepodległość,choćpozaich
muramispotykałygłównieweteranówimperialnych
armii.Czechosłowaccyipolscylegioniścibylinieliczną,
elitarnągrupąonieproporcjonalniewielkichwpływach
nietylkonapolitykę,aleinaobrazniedawnej
przeszłości.WpołowielattrzydziestychXXwieku
80procentpolskichinwalidówwojennychstanowilibyli
żołnierzerosyjscy,austro-węgierscyiniemieccy,
pozostałe20procent–uczestnicywalklegionowych
iwojnypolsko-bolszewickiej.Gdybydałosię
precyzyjniezmierzyćmiejscezajmowaneprzezobie
tegrupywprzestrzenipublicznej,proporcjebyłyby
pew​nieod​wrot​ne1.
ZkoleipoprzejęciuprzezZSRRw1945roku
pośredniejlubbezpośredniejwładzynadEuropą
Środkowo-isporączęściąPołudniowo-Wschodniej,
pierwszawojnazepchniętazostaławzapomnieniejako
epizodpoprzedzającyrewolucjępaździernikową,arok
1918–jakowypadekdrogowysprzecznyzlogiką
dziejów,boprzecieżwBukareszcie,Rydzeczy
Warszawie(aprzedewszystkimwPradze)jużwówczas
komuniścipowinnibyliprzejąćwładzę.Nadrodzetego
projektustanąłzgubnywpływnacjonalistycznychelit,
którewzbudziły,anastępniewykorzystałydążenie
doniepodległości,spychającroszczeniaproletariatu
namargines.Po1945rokunatymwłaśniepolegała
rolazinstytucjonalizowanejcenzury,którazastąpiła
autocenzuręzokresumiędzywojennego.Taka
perspektywawydatniewpływałanaograniczeniewizji
pierwszejwojnyświatowejdodziejówzdrady
wszelakichniekomunistycznychnurtówpolitycznych,
reformistycznychiklerykalnych,faszystowskich
inacjonalistycznych,burżuazyjnychichłopskich,
którezłożyłysięnafatalneopóźnieniepoczątków