Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu

Marcin Karas

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-233-2260-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2007

Liczba stron:

320

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Karas, Marcin. Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu. Red. . Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007, 320 s. ISBN 978-83-233-2260-3

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Karas, M.

T1 Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

PP Kraków

YR 2007

SN 978-83-233-2260-3

Bibliografia BibTex:

@Book{ 1477, author = "Karas, Marcin", editor = "", title = "Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego", year = "2007", address = "Kraków", isbn = "978-83-233-2260-3" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Karas, Marcin

ED -

TI - Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

CY - Kraków

PY - 2007

SN - 978-83-233-2260-3

ER -

Netografia (standard APA):

Karas, Marcin. Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu [baza danych online] Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/natura-i-struktura-wszechswiata-w-kosmologii-sw-tomasza-z-akwinu-marcin-karas-1477.

teologia, kosmologia, natura wszechświata

Książka jest szczegółowym i wszechstronnym omówieniem problematyki mało znanej w literaturze filozoficznej poświęconej św. Tomaszowi. Rozważania autora skupiają się na zagadnieniu natury wszechświata (jego wieczności, stworzenia z niczego, natural...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-233-2260-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2007

Liczba stron:

320

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wykaz zastosowanych skrótów4
Oznaczenia dzieł Akwinaty4
Inne skróty6
Wprowadzenie7
0.1. Kosmologia jako nauka filozoficzna11
0.2. Mediewistyczna problematyka kosmologiczna w historiografii16
0.3. Podstawowe informacje chronologiczne dotyczące św. Tomasza i jego dzieł19
0.4. Kosmologia w pismach św. Tomasza z Akwinu22
0.5. Stan badań nad kosmologią św. Tomasza28
0.6. Struktura rozprawy i plan badań33
0.7. Podziękowania34
Rozdział 1. Natura wszechświata36
1.1. Zagadnienie wieczności świata36
1.1.1. Rozważania św. Tomasza nad dorobkiem filozofii starożytnej37
1.1.2. Refleksja Akwinaty w świetle teologii chrześcijańskiej54
1.2. Struktura metafizyczna i niezniszczalność ciał niebieskich63
1.2.1. Ruch i natura ciał niebieskich64
1.2.2. Materia i forma substancji eterycznych69
1.2.3. Kwestia jednostkowienia ciał niebieskich78
1.3. Oddziaływanie ciał niebieskich na procesy zachodzące na Ziemi82
1.3.1. Przyczynowość ciał niebieskich84
1.3.2. Powstawanie nowych jakości na Ziemi88
1.3.3. Przyczynowość instrumentalna96
1.4. Wolność człowieka i możliwość zdarzeń niekoniecznych107
1.4.1. Wolność człowieka108
1.4.2. Zdarzenia niezależne od wpływu ciał niebieskich114
1.4.3. Wpływ planet i odparcie spekulacji astrologicznych119
Rozdział 2. Ogólna struktura wszechświata130
2.1. Kulistość wszechświata i jego względna doskonałość130
2.1.1. Kulisty kształt wszechświata130
2.1.2. Względna doskonałość wszechświata136
2.1.3. Lewa i prawa strona wszechświata145
2.2. Problem skończoności przestrzennej wszechświata i wielości światów150
2.2.1. Zagadnienie skończonych rozmiarów wszechświata150
2.2.2. Kwestia wielości światów156
2.3. Geocentryzm Arystotelesa czy Ptolemeusza?169
2.3.1. System sfer niebieskich Arystotelesa170
2.3.2. Obraz wszechświata u Ptolemeusza175
2.3.3. Kosmografia św. Tomasza178
Rozdział 3. Poszczególne elementy wszechświata: Ziemia, sfery i ciała niebieskie188
3.1. Ziemia jako część wszechświata188
3.1.1. Miejsce Ziemi w centrum wszechświata i problem jej spoczynku188
3.1.2. Kulisty kształt Ziemi198
3.2. Sfery niebieskie i natura gwiazd207
3.2.1. Koncepcja sfer niebieskich207
3.2.2. Natura gwiazd i ogrzewanie Ziemi214
3.2.3. Regularność ruchu sfer nieba i pozorne nieregularności w ruchu planet223
3.3. Słońce, Księżyc i planety227
3.4. Dziewiąta i dziesiąta sfera nieba. Precesja i trepidacja241
Rozdział 4. Zagadnienia teologiczne w kosmologii św. Tomasza250
4.1. Duchowi poruszyciele sfer niebieskich251
4.1.1. Koncepcja poruszycieli sfer251
4.1.2. Natura powiązania poruszycieli ze sferami257
4.2. Najwyższe rejony kosmosu znane w teologii262
4.2.1. Niebo empirejskie263
4.2.2. Niebo krystaliczne275
4.3. Obraz świata w eschatologii św. Tomasza282
4.3.1. Porządek wszechświata u kresu dziejów doczesnych284
4.3.2. Świadectwo na rzecz długiego oddziaływania poglądów Akwinaty297
Zakończenie299
Bibliografia305
1. Pisma św. Tomasza z Akwinu305
2. Przekłady pism św. Tomasza307
3. Inne źródła307
4. Literatura filozoficzna309
5. Literatura teologiczna312
6. Opracowania pomocnicze313
Summary316
Indeks nazwisk317

wjęzykuniemieckimpt.ÜberdieMöglichkeitderErdrotationinderAuffassungThomas

vonAquinpoświęconyproblemowiruchuZiemiwujęciuśw.Tomasza.Artykułtenzostał

opublikowanywpracyzbiorowej,zatytułowanejPróbauwspółcześnieniajegofilozofii121,

wydanejwLubliniezokazji700.rocznicyśmierciDoktoraAnielskiego.

Prócztychopracowańkorzystamyobszerniezwieluinnychdzieł,wktórychtema-

tykakosmologicznastanowiczęśćomawianychzagadnień.Ważnemiejscezajmują

tutajwspomnianejużwyżejksiążkipoświęconeszerszemuujęciutychkwestiiwfilo-

zofiiśredniowiecznej.Sięgamyprócztegodoliteraturyzzakresuhistoriiastronomii122

idomonografiipoświęconychfilozofiineotomistycznej123.Wtensposóbkolejnetek-

styźródłowebędziemyodczytywaćianalizowaćwświetleistniejącychopracowań

zróżnychdziedzin.

Rozważająckosmologięśw.Tomasza,będziemyczęstoodwoływaćsiędojegopo-

glądówmetafizycznych,gdyżnajogólniejszezasadyfilozoficzneibytyuznawaneza

pierwszeprzyczyny(causaeprimae)wyznaczająramysystemutomistycznego,stano-

wiącopunkciewyjściawrefleksjispekulatywnejnaddanyminaukprzyrodniczych124.

Jednązpodstawowychzasad(albozałożeńmetafizycznych)św.Tomasza,prezento-

wanąwwieludziełach,jestprzekonanieohierarchicznościiuporządkowaniucałego

wszechświata,czylitzw.gradualizm125.Poglądtenłączyinspiracjęgrecką(kosmos)ze

spojrzeniemchrześcijańskim,pełnympodziwudlaTrójjedynegoBoga,którynadał

światuhierarchicznyporządek(ordo)126,stwarzającsystembytówzależnychodich

121M.Kurdziałek,ÜberdieMöglichkeitderErdrotationinderAuffassungThomasvonAquin[w:]

W700-lecieśmierciśw.TomaszazAkwinu.Próbauwspółcześnieniajegofilozofii,red.S.Kamiński,

M.Kurdziałek,Z.Zdybicka,Lublin1976,s.291–307.

122Por.:J.Dreyer,AHistoryofAstronomyfromThalestoKepler,2ed.,NewYork1953.

123Por.:C.Boyer,Cursusphilosophiae,t.I–II,Brugiae1940;J.Gredt,Elementaphilosophiaearisto-

telico-thomisticae,ed.5,t.I–II,FriburgiBrisgoviae1929.

124Por.:„SicutphilosophusdicitinIPhysic.,tuncopinamurcognoscereunumquodque,cumcausas

cognoscimusprimas,etprincipiaprima,etusqueadelementa.Exquomanifestephilosophusostenditin

scientiisesseprocessumordinatum,proutprocedituraprimiscausisetprincipiisusqueadproximascausas,

quaesuntelementaconstituentiaessentiamrei.Ethocestrationabile:namprocessusscientiarumestopus

rationis,cuiuspropriumestordinare;undeinomniopererationisordoaliquisinvenitur,secundumquem

procediturabunoinaliud.Ethocpatettaminrationepractica,cuiusconsideratioestcircaeaquaenos

facimus,quaminrationespeculativa,cuiusconsideratioestcircaeaquaesuntaliundefacta”,InDecaelo,

proemium,1.

125Por.:„Constituiturautemuniversumcorporeumexsuispartibussecundumordinemsitus”,InDecaelo,

proemium,5;„Quiaverohomohabetetintellectumetsensumetcorporalemvirtutem,haecinipsoadinvicem

ordinantur,secundumdivinaeprovidentiaedispositionem,adsimilitudinemordinisquiinuniversoinvenitur,

namvirtuscorporeasubditursensitivaeetintellectivaevirtuti,velutexequensearumimperium;ipsasensitiva

potentiaintellectivaesubditur,eteiusimperiocontinetur”,ContraGentiles,lib.3,cap.81,n.4.

126Por.:Mdr11,20:„aleśTywszystkourządziłwedługmiaryiliczby,iwagi!”(Sap11,21:„sedom-

niamensuraetnumeroetponderedisposuisti”);Zob.też:„cumperdivinamprovidentiamrebuscreatis

diversaaccidentia,etactionesetpassiones,etcollocationesdistribuantur,nonhocabsquerationeaccidit.

HincestquodsacraScripturarerumproductionemetgubernationemsapientiaeetprudentiaedivinaeat-

tribuit.Diciturenim(...)Sap.8–1diciturdeDeisapientiaquod«attingitafineusqueadfinemfortiter,et

disponitomniasuaviter».Et11–21eiusdemdicitur:«omniainmensura,numeroetponderedisposuisti»:ut

per«mensuram»quantitatem,sivemodumautgradumperfectionisuniuscuiusquereiintelligamus;per

«numerum»veropluralitatemetdiversitatemspecierum,consequentemexdiversisperfectionisgradibus;

per«pondus»veroinclinationesdiversasadpropriosfinesetoperationes,etagentiaetpatientia,etacciden-

tiaquaesequunturdistinctionemspecierum”,ContraGentiles,lib.3,cap.97,n.10.

Brak wyników

Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra