Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Szempruch,Nauczycielwwarunkachzmianyspołecznejiedukacyjnej,Kraków2012
ISBN:978-83-7587-956-8,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2011,©byJolantaSzempruch,2011
12––Częśćpierwsza.Zmianaspołecznaaedukacja––
sąpostępem3.Postępzakładakierunkowośćprocesuioptymizm.Możnawyróż-
nićtrzywizjepostępu:
1)sakralną,zakładającą,żesprawcąitwórcąhistoriijestBóg,adziejeprzebiegają
wsposóbprzezeńwyznaczony;
2)mechanistyczną,przyjmującą,żesprawcąipodmiotempostępujestorganizm
społeczny,któryzmieniasięautomatycznie,nieuchronnieiprawidłowo;
3)humanistyczną,wktórejtwórcąisprawcądziejówjestczłowiek,najczęściej
działającyrazemzinnymi.
Działanialudzkiesumująsię,tworzącwrezultacieciągłośćhistoryczną–
dziejespołeczne.Celempodejmowanychdziałańjeststopniowedoskonalenie
różnychwymiarówżycialudzkiego4.
Poczynającodepokioświeceniadochwiliobecnej,ideapostępunabrałakon-
kretnychkształtówdziękirosnącymsukcesomwdziedzinierozwojunaukowego,
ekonomicznegoitechnicznego.Sukcesytewyrażająsięwewzrościeliczbywy-
nalazków,wpoziomiedobrobytuipolepszeniusięwarunkówżycia.Wnaszych
czasachideatazdajesięjednakulegaćzachwianiuprzezkryzyswspółczesnej
cywilizacji.Dlategoteżwspółcześnieproponujesiępostrzeganierozwojuipo-
stępunietylkoprzezwskaźnikitechniczneiekonomiczne,aletakżewkontekście
ludzkimispołecznym.Whumanistycznymnurciemieścisięaktywistycznakon-
cepcjapostępu,zwanarównieżpodmiotową,wktórejpostępowośćokreślanajest
jakozdolnośćspołeczeństwadotwórczegoprzekształcaniasięorazprzekraczania
własnychgranicisamodoskonalenia.
ZdaniemPiotraSztompkioaktywnościspołeczeństwaprowadzącejdotwór-
czychprzekształceńdecydujączterygrupyczynników:
1)cechyjednostek:twórczość,innowacyjność,orientacjanaosiągnięcia,wysoki
poziomwiedzy,realizm,poczucieintegralności,autonomiiiniezależności;
2)właściwościstrukturspołecznych:pluralizm,heterogeniczność,otwartość,
tolerancjawobecróżnorodnościioryginalności,elastyczność;
3)stosunekdotradycjiiprzeszłości:zakorzenieniewprzeszłości,ciągłośćhisto-
rycznagwarantującasiłęiśrodkidodalszegorozwoju,własnatradycjajako
przedmiotdumyilojalnościczłonkówspołeczeństwa;
4)wizjaoczekiwanejprzyszłości:optymizminadzieja,poczuciemocy,przeko-
nanie,żeprzyszłośćzależyodludzkichdziałań,myślenieperspektywiczne
istrategiczne,antycypowanieiplanowaniewdalekimhoryzoncieczasowym5.
3Mimożepojęciasłużącedoopisuewolucjiobiektywnychwarunkówludzkiegożyciasąróżniede-
finiowaneprzezwieluteoretykówibadaczyorazniemapełnejzgodnościcodoszereguszczegó-
łowychaspektówipróbkonstruowania„sztucznych”kategoriipoznawczychdlaopisuprzemian
rzeczywistościspołecznej,towartostosowaćjejakocezuryczasowepozwalająceporządkować
rzeczywistośćspołeczną.Por.M.Piorunek,Biegżyciazawodowegoczłowieka.Konteksttransfor-
macjikulturowych,WNUAM,Poznań2009,s.27.
4P
.Sztompka,Socjologia…,op.cit.,s.447–448.
5Ibidem,s.449–451.
