Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uczuciainamysłu,inspiracjiirefleksjiwszędzietuobfitość–wstro-
nachdziedziczonychiwstronachwybranych.Ukrainajestwspomnie-
niemprzechowywanymprzezczujnąpamięć,alepamięćniewchłonęła
tuświadomości,„innyczas”pozostajejednymzczasów,nieunieważ-
niawszystkichinnych.UkrainaJarosławaIwaszkiewicza,żywaipa-
miętana,niejestuniwersuminiejestteżmitem.
Istniejądwa,jaksięzdaje,procesywliteraturzeXXwieku,wra-
machktórychrozgrywasięzasadniczaichdramaturgia.Obadająsię
ująćprzezodniesieniedoowych„innychczasów”i„innychmiejsc”,
sposobuichartystycznegoprzetworzenia,aksjologicznegonaznacze-
nia.Jedenprzemieniateczasyimiejscawuniwersum,drugiwmit.
Stająsięonebądźtoarcywzoremrelacjimiędzyludzkich,kosmosem
kulturalnychznaczeń,bądźteżmitycznąkrainąszczęścia,prostoty
iprzejrzystości,utopiąretrospektywną.Wtympierwszymprzypadku
ruchartystycznegoprzetworzeniapoleganastopniowymoczyszczeniu
ichzewszystkiegocoprzypadkowe,obyczajoweispołeczne,nada-
waniurangi„strukturalnegomodelu”,filozoficznejprawieabstrakcji.
Wtymdrugimprzypadkowośćwłaśnie,konkretność,etnograficzna
niemalszczegółowośćjestdominująca,mittymbardziejstajesię
owszechny,imbardziejjestniepowtarzalnyiunikalny.JamesJoyce
iGabrielGarcíaMárquezstanowiąwliteraturzeświatowejprawie
idealnespełnieniatychdwóchwzorów;WitoldGombrowicziLeopold
Buczkowskiodpowiadająimwliteraturzepolskiej.WobecMárqueza
(Faulknera,Grassa...)czyBuczkowskiego(Stryjkowskiego,Kuśniewi-
cza...)wydajesiętooczywiste,trudniejpojąćregionalnośćJoyce7a
czyGombrowicza.Alejedenbyłpisarzemdublińskim,drugimałoszyc-
kim.Otóż„inneczasy”i„innemiejsca”wpisarstwieIwaszkiewiczanie
ulegająanikosmologicznemuuogólnieniu,aniretrospektywnejmito-
logizacji–przyrastajądonichnieustannienoweczasyinowemiejsca.
TakjakdoUkrainyprzyrastaMazowszeiSandomierszczyzna.Dotych
nowychczasówinowychmiejscprzyrastanieustanniecałajegotwór-
czość,przechowującprzeszłość,aleposzukującprzyszłości.Dzieło
Iwaszkiewiczawpodstawowychperspektywachliteraturywspółczes-
nejrysujeprocestrzeci,najmniejmożedotądoczywisty,alenajtrud-
niejszydouchwycenia.Epopejakolejkibrwinowskiejjestjegotrasą
wybranąiczasemprzyswojonym.
PanIgnacynieurodziłsięwKukułce,chociażjesttojegoziemia
rodzinna.PrzybyłdoniejiprzeżyłwrazzMichałemiWojtkiem,do-
bytkiemdomowym,to,costanowitreśćjegoosobowości.Pejzażma-
zowiecki,spłachećziemi,zadomowienie,ludzietutejsi,obrazikoń–
23
