Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
obfitość–wstronachdziedziczonychiwstronachwybranych.
Ukrainajestwspomnieniemprzechowywanymprzezczujnąpamięć,
alepamięćniewchłonęłatuświadomości,„innyczas”pozostajejed-
nymzczasów,nieunieważniawszystkichinnych.UkrainaJarosława
Iwaszkiewicza,żywaipamiętana,niejestuniwersuminiejestteż
mitem.
Istniejądwa,jaksięzdaje,procesywliteraturzedwudziestego
wieku,wramachktórychrozgrywasięzasadniczaichdramaturgia.
Obadająsięująćprzezodniesieniedoowych„innychczasów”i„in-
nychmiejsc”,sposobuichartystycznegoprzetworzenia,aksjologicz-
negonaznaczenia.Jedenprzemieniateczasyimiejscawuniwersum,
drugiwmit.Stająsięonebądźtoarcywzoremrelacjimiędzyludzkich,
kosmosemkulturalnychznaczeń,bądźteżmitycznąkrainąszczęścia,
prostotyiprzejrzystości,utopiąretrospektywną.Wtympierwszym
przypadkuruchartystycznegoprzetworzeniapoleganastopniowym
oczyszczeniuichzewszystkiegocoprzypadkowe,obyczajoweispo-
łeczne,nadawaniurangi„strukturalnegomodelu”,filozoficznejprawie
abstrakcji.Wtymdrugimprzypadkowośćwłaśnie,konkretność,
etnograficznaniemalszczegółowośćjestdominująca,mittymbardziej
stajesiępowszechny,imbardziejjestniepowtarzalnyiunikalny.James
JoyceiGabrielGarcı
´aMa
´rquezstanowiąwliteraturzeświatowejpra-
wieidealnespełnieniatychdwóchwzorów;WitoldGombrowicz
iLeopoldBuczkowskiodpowiadająimwliteraturzepolskiej.Wobec
Ma
´rqueza(Faulknera,Grassa...)czyBuczkowskiego(Stryjkowskiego,
Kuśniewicza...)wydajesiętooczywiste,trudniejpojąćregionalność
Joyce,aczyGombrowicza.Alejedenbyłpisarzemdublińskim,drugi
małoszyckim.Otóż„inneczasy”i„innemiejsca”wpisarstwieIwasz-
kiewiczanieulegająanikosmologicznemuuogólnieniu,aniretros-
pektywnejmitologizacji–przyrastajądonichnieustannienoweczasy
inowemiejsca.TakjakdoUkrainyprzyrastaMazowszeiSando-
mierszczyzna.Dotychnowychczasówinowychmiejscprzyrasta
nieustanniecałajegotwórczość,przechowującprzeszłość,aleposzu-
kującprzyszłości.DziełoIwaszkiewiczawpodstawowychperspekty-
wachliteraturywspółczesnejrysujeprocestrzeci,najmniejmożedotąd
oczywisty,alenajtrudniejszydouchwycenia.Epopejakolejkibrwi-
nowskiejjestjegotrasąwybranąiczasemprzyswojonym.
PanIgnacynieurodziłsięwKukułce,chociażjesttojegoziemia
rodzinna.PrzybyłdoniejiprzeżyłwrazzMichałemiWojtkiem,do-
bytkiemdomowym,to,costanowitreśćjegoosobowości.Pejzażma-
zowiecki,spłachećziemi,zadomowienie,ludzietutejsi,obrazikoń–
13
