Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RafałPalczewski
czynieniazwyrażeniamieliptycznymi.Zauważmy,żejeśliprzewidywania
sątrafne,tootrzymujemytestpozwalającyodróżnićimplikatury(szczegól-
nieskalarne)odpresupozycji.Obrazujątonastępująceprzykłady:
(23)Toniejesttylkośmieszne,tojestprzezabawne.
(24)Olaniebyłatylkonaniektórychreferatach—byłanawszystkich.
(25)*ObecnykrólFrancjiniejesttylkołysy—onnieistnieje.
(26)*Olanierzuciłatylkopalenia—onaniepaliła.
Negacjametajęzykowamaszereginteresującychwłasności,zktórych
najważniejszekryjąsięzanastępującymihasłami:a)pozornasprzeczność,
b)pragmatyczneodkodowanie,c)przytoczenie,anieużycie,d)brakkon-
strukcjizprefiksemnie,e)brakkonstrukcjizzaimkaminegatywnymi[Car-
ston1996:311-312].
Wypowiedźmającawłasnośćpozornejsprzecznościjestszczególnym
rodzajemzwodniczych(garden-path)wypowiedzi.Wprzypadkuwypowie-
dziznegacjąmetajęzykowąmamyliteralnąsprzecznośćwypowiedzi,tzn.
gdybyodczytywaćjąwyłączniedosłownie,tobyłabyabsurdalna.Dokład-
niejrzeczujmując:deskryptywnafrazaprzeczącajestsprzecznazfrazą,do
którejzastosowanopartykułęnie(np.nielubi,alubi),natomiastsprzeczność,
doktórejprowadzinegacjametajęzykowa,jestflpoważniejsza”,gdyżnajczę-
ściejdotyczyfrazywęższejzakresowo(np.nielubi,akocha).
Wypowiedzizwodnicze,wtympozorniesprzeczne,najczęściejwyma-
gająpragmatycznegoodkodowania,czyliprzejściaodparadoksalnejtreści
literalnejdowłaściwej,niesprzecznejtreścinieliteralnej.Mechanizmten
jestnastępujący:pierwszeństwomaprawdziwościowa,semantycznainter-
pretacjapartykułynie—gdyonazawiedzie,czylidoprowadzidosprzecz-
negoodczytania,wówczasdopuszczanajestinterpretacjapragmatyczna,
metajęzykowa4.
Przyjmujesię,żefrazawystępującapopartykuleniejestprzytoczona,
anieużyta(standardowerozróżnienie:mention-use),czylijestwpewienspo-
sóbzacytowana,przywołanaechemitp.Własnośćtamożestanowićpunkt
wyjściadlaargumentacjizaredukcjąnegacjimetajęzykowejdonegacji
prawdziwościowej[Carston,Noh1996:488-492].
Negacjametajęzykowaniepoddajesięprostejparafraziezapomocą
prefiksuniedołączonegodonegowanejfrazy.Porównajmyzdaniawponiż-
szychparach:
4
flChoćjestoczywiste,żenegacjawjęzykunaturalnymniezawszejestlogiczna,tonależy
uznać[ś],żeniezawszejestonatakżenielogiczna.Wszczególnościistniejesensproceduralny,
zgodniezktórymopisoweużycienegacjijestpierwotne;nielogiczne,metajęzykowe
rozumieniejestzazwyczajdostępnetylkow‘drugimpodejściu’,gdyodczytanieopisowejest
samodestrukcyjne”[Horn1989:444](tłum.R.P.).
