Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
18
Część1
stusa.Wówczasokreślamyjejakofiguręzaznaczającrodzajmateriału,
zktóregojąwykonano.Zbawicielaczęstoujmowanoglorią,umiesz-
czanonadNimtitulus(il.nr43),czylitabliczkęzwypisanąnapolecenie
Piłatawtrzechjęzykachwiną.MożebyćtamtakżewyrytynapisIHS.
(JesusHominoSalvator–JezusZbawicielCzłowieka)zazwyczajujęty
wieńcemlubglorią(il.nr51).Bywa,żenapisjestrozciągniętynacałą
długośćpoprzecznegoramienia.Niekiedyzamiastliterłacińskichryto
cyrylicą:İHЦI(il.nr44)..PoniżejChrystusamożeznajdowaćsięczaszka
zpiszczelami.(il.nr20,161)–echogrobuAdamalokalizowanegonaGol-
gocie.Zdarzasię,żenapoprzecznymramieniuznajdujesięwyobrażenie
SłońcaiKsiężyca.(il.nr45).Mająonewskazywaćnachwałękrzyża,rozu-
mianegojakotronpanaiwładcykosmosu.PozatymSłońceiKsiężyc
jakociałaniebieskie,poprzezswojewłaściwościsymbolizowałyjego
część,czyliżywiołyogniaipowietrza.Fakttenmiałpodkreślać,żedziełu
odkupieniatowarzyszyłcałykosmos,oczyszczonyprzezofiaręChrystusa
9
.
Naprzecięciuramionkrzyżapojawiasięniekiedywyrytylubpła-
skorzeźbionymniejszykrzyż(il.nr47).Możnaznaleźćrównieżwyko-
nanewreliefiegorejąceserce.(il.nr172)lubkielichzhostią.(il.nr173),
którewystępujązazwyczajnanagrobkachksięży.Nakrzyżuodnaj-
dziemytakżewinnegrona(symbolmękiChrystusa)(il.nr46)oraz
liściedębu(il.nr176,181)(oznaczajązwycięstwokrzyża)wykonane
wreliefieoróżnejgłębokości.
Omówionemotywydekoracyjnemogąpojawićsiętakżenana-
grobkachoinnychtypachzwieńczeń.Najbardziejcharakterystyczne
motywydekoracyjneprzedstawionezostaływczęści2.13inailustra-
cjachwczęści3(il.nr160-194).
Mocowaniekrzyża
Dośćczęstokrzyżemiaływłasnąpodstawę,którądlaodróżnienia
odcokołuwłaściwegookreślamyjakocokolik.Zwyklejestonniewy-
soki,ajegobardzoprostąformęsprowadzanodoleżącegoprostopad-
9Oczywiścieniezawszetwórcyizamawiającykrzyżeztegotypudekoracjąbyli
świadomiichgłębokiejsymbolikisięgającejczasówwczesnegochrześcijaństwa.Ko-
bielus2000,s.81-98.
