Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Normyiprawaprzyrody
*
Wolność1wolnośćwoli!Towielkiigłębokiproblemludzkości,który
zawładnąłmyśląnajlepszych.Zarazemrównieżnajbardziejpopularny,
któryrazopadłszykogoś,znajbardziejwewnętrznymniepokojempociąga
gokufilozoficznymrozważaniom.
Czymogęczynićto,copowinienem?1tojestpytanie.Czujęprzecież
wsobieprzymus,podobnydoprzymusukamieniapodległegoprawu
ciążenia,którywsposóbkoniecznyinieubłaganyurabiamojeprzedsta-
wianie,mojeczucie,mojechcenie.Zarazemnoszęwsobieświadomość
nakazu,wedlektóregopowinienemmyśleć,czućichcieć.Wjakimsto-
sunkupozostajądosiebietamtenprzymusitennakaz?Jakgodząsię
zsobąijakisensmaichwystępowanieoboksiebie?Jeśliwszystkodzieje
sięwemnietak,jakdziaćsięmusi1czegóżchcenakaz?Jeśliwymaga
tegosamego,coprzymus,pocotoczyni,skororzeczydziejąsięsame
zsiebietakatak.Jeśliwymagaczegośinnego,jakisensmawymaganie
tego,coniemożesięzdarzyć?
Jeślirówniebezsensownejestnakazywanietego,cotakżebeznakazu
mogłobysięzdarzyć,jakitego,cosięzdarza,tonajpierwwyprowadzamy
stądwniosekoważności(Geltung)nakazu,ojegozrozumiałymznacze-
niu,założywszy,żeistniejemożnośćprzełamującaprzyrodniczokoniecz-
nefunkcjeżyciapsychicznego,którajestpowołanadowypełnieniatego
nakazu.Naimięjejwolność.Skorozaśtenpostulatwolnościzostaje
zrealizowanydziękitemu,czyteżpodobnemuprocesowimyślowemu,to
*Podstawaprzekładu:W.Windelband:NormenundNaturgesetze.In:Idem:
Präludien.AufsätzeundRedenzurPhilosophieundihrerGeschichte.Bd.2.Tübingen1924,
s.59198.
