Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Szkołabadeńska
gatunku(Art)iprzezdziedziczenieoraznaśladowanieprzekazujego
swymspadkobiercom.Takteżmożnapomyślećaprioritakirozwójspołe-
czeństwa,któregomocąugruntowujesięwnimprzyzwyczajeniedonor-
matywnegomyśleniaopartenanaturalnymwyborze.Zapewnejednakmy-
ślenienormatywnejestczymśjedyniepodrzędnymwspołecznejwalce
oświat,obokinnychwłasności,którychzasadniczonależyposzukiwać
wdziedziniewoliiwsilepracy.Alenawettanieznacznakorzyśćmoże
sięokazaćrozstrzygającawokreślonychokolicznościach.Takżewwalce
narodówinteligencja,toznaczyzdolnośćpoprawnegomyślenia,stanowi
istotnyczynnikrozstrzyganiaproblemusiłowego.Szlibyśmyjednakże
błędnądrogą,upatrującwtymfakcierzeczynajważniejszej.Historiapo-
kazujeraczejcośodwrotnego1żewłaśniewykształconenarodyulegają
uderzeniuintelektualnieniewyrobionychiżedopieropóźniejzwycięzca
idziedoszkołyzwyciężonego.Intelektualnyelementjakoszansawwalce
życiowejjestzdecydowanieniewystarczającywjejrozstrzygnięciu.Ogól-
nyprzebiegprocesuhistorycznegopotwierdzazdecydowanypostępweli-
minowaniufałszywychiuznawaniuwłaściwychformmyślenia.Jakocha-
rakterystycznyprzykładwartotuprzywołaćudoskonalanieprocedury
indukcyjnej,któredokonałosięjużwkrótkiejhistoriisumienialogiczne-
gonarodóweuropejskich.Niemożnamiećwątpliwości,żeprzeciętnie
myślimyowielebardziejprecyzyjnieniżGrecy.
Podczasgdyintelektualnegopostępuwomawianejtuhistoriirodzaju
ludzkiegoniesposóbzakwestionować,postępetyczny,jakwiadomo,
możezostaćwwielupunktachpodważonyiwżadnymrazieniejesttak
widoczny,jaktamten.Współgraztymtezaoniemożliwościwyjaśnienia
postępuetycznego,któryopierałbysięnateoriiselekcji.Moralnośćbo-
wiemniejestzaletąwwalceobyt.Przeciwnie,jestwadą1przynajmniej
jeślichodziowalkęjednostek.Życzliweprzysłowie:„Uczciwośćbronisię
najdłużej”,ijemupodobnenieodpowiadająprzecieżrzeczywistości.Mo-
ralnośćstanowiograniczeniemotywacji.Człowiekmoralnyniemożeużyć
większościśrodków,doktórychbezskrupułówuciekasięczłowieknie-
moralny.Żadenprzyrodniczokoniecznyproces1jakokoniecznyskutek,
czyteżosłabieniepozostałychintelektualnychbądźfizycznychśrodków
siły1niewiążesięzniemoralnością.Gdziemoralnyczłowiekznajduje
kresswychśrodków,tamniemoralnyznajdziejeszczewiele,którychtemu
pierwszemuzakazujesumienie.Dlategotam,gdziedochodzidowalki
międzyczłowiekiemmoralnymaczłowiekiemniemoralnym,tam1ceteris
paribus1tenostatnimadużąszansęzwycięstwa.Trzebapostawićspra-
węjasno:postępowaniemoralneniejestśrodkiemprowadzącymdotego,
bystaćsięszczęśliwymimocnym.Niemabardziejnieroztropnegoprzed-
sięwzięciaodtego,którechcąwmówićczłowiekowimoraliści,żeoto
najmądrzejuczyni,gdypodporządkujesięnormiemoralnej.Każdegodnia
