Neurobiologia nazywania

Małgorzata Rutkiewicz-Hanczewska

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-232-3085-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2017

Liczba stron:

445

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Rutkiewicz-Hanczewska, Małgorzata. Neurobiologia nazywania. Red. . Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2017, 445 s. ISBN 978-83-232-3085-4

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Rutkiewicz-Hanczewska, M.

T1 Neurobiologia nazywania

PB Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

PP Poznań

YR 2017

SN 978-83-232-3085-4

Bibliografia BibTex:

@Book{ 181816, author = "Rutkiewicz-Hanczewska, Małgorzata", editor = "", title = "Neurobiologia nazywania", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza", year = "2017", address = "Poznań", isbn = "978-83-232-3085-4" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Rutkiewicz-Hanczewska, Małgorzata

ED -

TI - Neurobiologia nazywania

PB - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

CY - Poznań

PY - 2017

SN - 978-83-232-3085-4

ER -

Netografia (standard APA):

Rutkiewicz-Hanczewska, Małgorzata. Neurobiologia nazywania [baza danych online] Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2017 [dostęp: 23 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/neurobiologia-nazywania-malgorzata-rutkiewicz-181816.

psycholingwistyka, kognitywistyka, neurologopedia, onomastyka, anomia, anomia proprialna, anomia apelatywna, afazja

Książka poświęcona jest problematyce zaburzeń nazywania osób i rzeczy w afazji (u chorych z lezjami lewopółkulowymi na skutek udaru), w uszkodzeniach półkuli prawej oraz afazji pierwotnej postępującej. Jej celem jest charakterystyka różnych typów...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-232-3085-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2017

Liczba stron:

445

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wprowadzenie12
ROZDZIAŁ 1. Nazywanie20
1.1. Znaczenie22
1.2. Podwójna dysocjacja28
1.3. Znaczenie – pojęcie – wiedza30
1.4. Znaczenie – denotacja – konotacja31
1.5. Nazwy własne a nazwy pospolite, czyli specyfika nazw własnych34
1.5.1. Nazwy własne w ujęciu językoznawczym36
1.5.2. Nazwy własne w ujęciu neuropsychologicznym38
1.5.2.1. Hipoteza o arbitralności nazw własnych38
1.5.2.2. Hipoteza o symbolicznej referencji nazw własnych40
1.5.2.3. Hipoteza o braku znaczenia nazw własnych42
1.5.2.4. Hipoteza o złożonej kategoryzacji twarzy i niebezpośrednim do stępie do nazw (model sekwencyjnego nazywania twarzy i obiek tów)44
1.5.2.5. Hipoteza o słabszej aktywacji jednostek dystynktywnych, czyli o liczbie połączeń (model interaktywnej aktywacji i rywalizacji)48
1.5.2.6. Hipoteza o dyfuzji połączeń (model reprezentacyjny)49
1.5.2.7. Hipoteza o niebezpośrednim dostępie do poziomu leksykalnego (teoria struktur węzłowych)50
1.5.2.8. Hipoteza prawdopodobieństwa fonologicznego (SSPP)54
1.5.2.9. Hipoteza o nieobecności alternatywnego nazywania57
1.5.2.10. Hipoteza o nieopisowym (niedeskryptywnym) charakterze nazw własnych59
1.5.2.11. Hipoteza o słabej świadomości metakognitywnej63
1.5.3. Nazwy własne a modele nazywania twarzy64
1.6. Przyczyny modularności – prawa ewolucji66
1.7. Neuroanatomia rzeczowników własnych i pospolitych68
1.8. Konstrukcja testu nazywania. Metodologia badań71
ROZDZIAŁ 2. Anomia82
2.1. Anomia jako kontinuum zaburzeń83
2.1.1. Dysleksja a nazywanie i nazwy własne84
2.1.2. Wiek a nazwy własne85
2.1.3. Afazja a nazwy własne88
2.1.3.1. Afazja anomiczna (anomic aphasia)90
2.1.3.2. Anomia w afazji (aphasic anomia)90
2.2. Typy anomii91
2.2.1. Syndrom TOT (tip-of-the-tongue state)91
2.2.1.1. Etiologia syndromu TOT, czyli co może wpływać na liczbę błędów nazywania typu TOT?93
2.2.1.2. Efekt częstości (i popularności)94
2.2.1.3. Deficyt transmisji (hipoteza częściowej aktywacji)94
2.2.1.4. Efekt wachlarza95
2.2.1.5. Hipoteza blokowania95
2.2.1.6. Teoria heurystyczno-metakognitywnej kontroli96
2.2.1.7. Syndrom znajomej twarzy lub znajomego głosu (familar-only state)98
2.2.2. Kryterium kompensacyjne: kliniczne formy anomii100
2.2.2.1. Kompensacje semantyczne102
2.2.2.1.1. Peryfrazy102
2.2.2.1.2. Parafazje semantyczne105
2.2.2.2. Kompensacje formalne107
2.2.2.2.1. Parafazje fonologiczne108
2.2.2.2.2. Parafazje neologistyczne108
2.2.2.2.3. Pamięć pierwszej litery109
2.2.2.2.4. Pamięć imienia zamiast nazwiska109
2.2.2.3. Kompensacje niejednorodne110
2.2.2.3.1. Parafazje mieszane110
2.2.2.3.2. Parafazje leksykalne111
2.2.2.3.3. Kontaminacje112
2.2.2.3.4. Reetymologie112
2.2.2.4. Kompensacje w postaci wyrazów przypadkowych114
2.2.2.4.1. Wyrazy niezwiązane114
2.2.2.4.2. Peryfrazy niezwiązane (semantycznie)114
2.2.2.4.3. Błędy percepcyjne115
2.2.2.4.4. Perseweracje115
2.2.3. Kryterium lokalizacyjne funkcjonalnie: poziomy dostępu leksykalnego116
2.2.2.4.5. Ominięcia116
2.2.3.1. Anomia semantyczna118
2.2.3.2. Anomie fonologiczne119
2.2.3.2.1. Anomia postsemantyczna119
2.2.3.2.2. Anomia postleksykalna120
2.2.4. Kryterium kategorialne: anomia specyficzna kategorialnie121
2.2.5. Kryterium modalności: anomia specyficzna modalnie123
2.2.5.1. Anomia optyczna (anomia wizualna)123
2.2.5.2. Anomia kompensowana pismem125
2.2.5.3. Anomia kompensowana gestem128
2.2.5.3.1. Typy gestów131
2.2.5.3.2. Kompensacja deficytów nazywania obiektów i osób134
2.2.5.3.2.1. Kompensacja w zakresie nazw pospolitych135
2.2.5.3.2.2. Kompensacja w zakresie nazw własnych136
2.2.5.3.3. Kompensacje gestowe w terapii137
2.2.5.4. Anomia kompensowana rysunkiem139
2.2.6. Kryterium lokalizacyjne (anatomicznie)142
2.2.6.1. Anomia lewopółkulowa142
2.2.6.1.1. Afazja anomiczna po uszkodzeniu okolicy zakrętu kątowego142
2.2.6.2. Anomia podkorowa143
2.2.6.1.2. Anomia czołowa143
2.2.6.1.3. Anomia skroniowa143
2.2.6.3. Anomia rozłączenia144
2.2.6.4. Anomia prawopółkulowa (nieafatyczna)145
2.2.7. Kryterium leksykalne146
2.2.7.1. Anomia apelatywna148
2.2.7.1.1. Anomia apelatywna postsemantyczna151
2.2.7.1.2. Anomia apelatywna semantyczna152
2.2.7.1.3. Anomia selektywna kategorialnie: oszczędzanie nazw geograficznych (nazw miejscowych)152
2.2.7.1.4. Anomia selektywna modalnie: podpowiedź pierwszej sylaby …153
2.2.7.1.5. Anomia selektywna modalnie: wypowiedź pisemna153
2.2.7.2. Anomia proprialna154
2.2.7.1.6. Anomia selektywna modalnie: izolowana wiedza na temat związku nazwa – twarz154
2.2.7.2.1. Anomia proprialna postsemantyczna155
2.2.7.2.1.1. Anomia postsemantyczna całkowita156
2.2.7.2.1.2. Anomia postsemantyczna selektywna157
2.2.7.2.2. Anomia proprialna semantyczna158
2.2.7.2.3. Anomia wynikająca z izolacji wiedzy na temat indywidual nych własności159
2.2.7.2.4. Prozopanomia160
2.3. Analiza błędów nazywania w grupie kontrolnej161
ROZDZIAŁ 3. Anomia lewopółkulowa (nazywanie konfrontacyjne u chorych z udarem w półkuli lewej)167
3.1. Anomia w afazji korowej181
3.1.1. Nazywanie korowe (testy 1–4)183
3.1.2. Specyfika błędów nazywania w anomii korowej (test 1)185
3.2. Anomia w afazji podkorowej194
3.2.1. Typologia afazji podkorowych195
3.2.1.1. Afazja wzgórzowa197
3.2.1.2. Afazja torebkowo-prążkowiowa198
3.2.2. Nazywanie podkorowe (testy 1–4)199
3.2.3. Specyfika błędów nazywania w anomii podkorowej (test 1)201
3.2.4. Podkorowe struktury języka211
3.3. Selektywne oszczędzanie nazw własnych i pospolitych w afazji poudarowej217
3.3.1. Oszczędzanie nazw geograficznych220
3.3.1.1. Nazywanie twarzy a nazywanie innych obiektów221
3.3.1.2. Podłoże selektywnego oszczędzania nazw geograficznych228
3.3.2. Modalnie specyficzne oszczędzanie nazw własnych. Studium przypadku …229
3.3.2.1. Testy nazywania230
3.3.2.2. Dyskusja238
3.3.2.2.1. Mechanizm oszczędzania nazw własnych239
3.3.2.2.2. Specyficzne oszczędzanie nazw własnych na drodze wzrokowej. Model rozpoznawania nazw własnych i pospolitych …241
3.3.2.2.3. Wyniki eksperymentu a paradoks Piekarza i piekarza246
3.3.2.2.4. Specyficzne oszczędzanie nazw własnych na drodze słuchowej246
3.3.2.2.5. Zachowana umiejętność czytania nazw własnych i pospolitych248
3.3.2.2.6. Brak dostępu do mowy pisanej249
3.3.2.2.7. Modalnie selektywne oszczędzanie nazw geograficznych249
3.3.2.3. Konkluzja – rozpoznanie czy rozumienie?250
ROZDZIAŁ 4. Anomia prawopółkulowa (nazywanie konfrontacyjne u chorych z udarem w półkuli prawej)254
4.1. Specyfika uszkodzeń prawopółkulowych257
4.1.1. Niedowidzenie258
4.1.2. Pomijanie stronne259
4.1.3. Zaburzenia uwagi266
4.1.4. Deficyty komunikacyjne268
4.1.5. Deficyty prozodyczne276
4.1.6. Zaburzenia fluencji słownej278
4.2. Charakterystyka grupy eksperymentalnej279
4.3. Nazywanie konfrontacyjne u pacjentów z uszkodzeniami prawopółkulowymi (na podstawie bodźca wzrokowego) ……………………………………………………………………………281
4.3.1. Nazwy geograficzne a nazwy osobowe297
4.4. Wyniki testów nazywania (nazywanie lewo- i prawopółkulowe)299
ROZDZIAŁ 5. Anomia w pierwotnej afazji postępującej (PPA)304
5.1. Pierwotna afazja postępująca i jej podtypy305
5.1.1. Wariant agramatyczny – PPA-G306
5.1.2. Wariant logopeniczny – PPA-L308
5.2. Anomia w PPA309
5.1.3. Wariat semantyczny – PPA-S309
5.2.1. Anomia w PPA-G (znaczna)310
5.2.2. Anomia w PPA-L (umiarkowana)310
5.2.3. Anomia w PPA-S (głęboka)311
5.3. Anomia w wariancie agramatycznym pierwotnej afazji postępującej (PPA-G). Longitudinalne studium przypadku312
5.3.1. Badanie I – luty 2013 roku313
5.3.2. Badanie II – wrzesień 2013 roku319
5.3.3. Badanie III – listopad 2014 roku322
5.3.4. Badanie IV – kwiecień 2015 roku328
5.3.5. Badanie V – luty 2016 roku332
5.3.6. Podsumowanie336
ROZDZIAŁ 6. Neurobiologiczne podstawy nazywania342
6.1. Wewnętrzna organizacja systemu semantycznego345
6.1.1. Organizacja kategorialna nazw pospolitych i własnych346
6.1.1.1. Organizacja kategorialna nazw własnych350
6.1.1.1.1. Nazwy osobowe352
6.1.1.1.2. Nazwy geograficzne352
6.1.1.1.3. Nazwy marketingowe353
6.1.1.1.4. Nazwy zabytków354
6.2. Wewnętrzna organizacja leksykonu proprialnego355
6.3. Charakterystyka modelu dostępu leksykalnego359
6.4. Błędy nazywania a topologiczne modele językowego przetwarzania362
6.5. Błędy nazywania a hodologiczne modele językowego przetwarzania365
6.5.1. Strumień brzuszny (semantyczny)368
6.5.2. Strumień grzbietowy (fonologiczny)369
Zakończenie373
Literatura380
Słownik używanych terminów406
Wykaz skrótów414
Wykaz rysunków416
Wykaz tabel419
Wykaz skanów i fotografii421
Aneks424
Indeks rzeczowy436
The neurobiology of naming: on proper and common name anomia (Summary)442

Wprowadzenie

Tym,cowyróżniaczłowiekaspośródinnychistotżyjących,jestjęzyk.Dzię-

kiniemumożeonwpełniwyrazićswojepragnienia,dążenia,swojejestestwo,

jestmniejsamotny.Podstawątegonieprawdopodobniezłożonegofenomenu

lingwistycznego,jegobazą,sąsłowa,któreczłowieknadałposzczególnymele-

mentomotaczającegoświata1.Nazywaniezatemstanowipierwszyprzejawję-

zykowejświadomościistotyludzkiej.

Umiejętnośćnazywania,czylioznaczaniarzeczywistościzapomocąwyra-

żeńsymbolicznych,należydonajważniejszychzpunktuwidzeniaistotysy-

stemujęzykowego.Słowa,czylisymbole,należądoprymarnychelementów

językowych,zapośrednictwemktórychmożnazbudowaćzłożone,sekundar-

nestruktury,zarównosemantyczne,jakigramatyczne.Zbiórtychelementów,

nazywanychteżleksemami,określasięmianemleksykonu,któryuważanyjest

zajądrojęzyka.Procesyleksykalizacjisąpodstawąróżnychmodelinadawa-

niajęzyka(W.J.M.Levelt,A.Roelofs,A.S.Meyer1999;P

.Boniniin.2008:

138).Zkoleikażdajednostkaowegoleksykonujakonośnikfonologicznych,

semantycznychikategorialnychwłasnościdostosowujesiędopewnychzasad

gramatyki.Zdaniembadaczyleksykonwznacznymstopniudeterminujefunk-

cjonowanietychreguł.Towleksykoniemieszcząsięsłowa,którestanowiąpo-

łączeniedźwiękówiznaczenialubgestówiznaczenia.Gramatykajakosystem

obliczeniowywskazuje,któreukłady,sekwencjedanychsłówskładająsięna

pełneznaczeńwypowiedzenia(D.Wunderlich2006:2).

Zapomocąleksykonuigramatykijesteśmywstanieprzekazywaćbardziej

złożonesensy,którebezistnieniasłownikaniebyłybymożliwedozakomuni-

kowania.Leksykonstanowirodzajpołączeniamiędzyrzeczywistościąaludz-

kimumysłem,chcącymtęrzeczywistośćtamwłaśnieprzenieść,bymóconiej

rozprawiać,opisywaćją,oceniać,ewentualnieteżzmieniaćczywpływaćna

innejednostkitęrzeczywistośćdoświadczającewtensamlubzbliżonysposób.

Bezsystemuleksykalnegonieistniejewyrażaniejęzykowe.Zbiórpowszechnie

1Mówiącsłowa,mamynamyśliwszelkieformyichprezentowania,nietylkowerbalną,lecz

takżegestową(por.np.językmigowylubmigany),dotykową(por.np.alfabetBraille’a)lubinne.

Istotnajestbowiemwtymmomencierelacjaznaczenie–symbol.

Brak wyników

Neurobiologia nazywania

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra