Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
zakresie(por.rozdz.6.2).Wpolskimdorobkunaukowymmożewięczaskaki-
waćbrakpozycji,którawkompleksowyiwyczerpującysposóbomawiałabyto
zagadnienie.Niniejszamonografiastanowipróbęuzupełnieniatejluki.
Chociażbadanianadwłaściwościamiregulacyjnymifunkcjiwykonawczych
prowadzisięnadużąskalę,aktualniestosowanenazewnictwoniewydajesię
całkowicienowatorskieioryginalne.Bliskoznacznąterminologięnapotykamy
choćbywrodzimejliteraturzesprzedkilkudziesięciulat,przedewszystkim
wkoncepcjiczynnościTadeuszaTomaszewskiego(1967,s.248),którywaktyw-
nościczłowiekawyodrębniłtzw.procesywykonawcze,czyliprocesyoddziały-
wanianaotoczenie.InnyprzykładpochodzizpublikacjiKozieleckiego(1969,
s.18-20)równieżwydanejpodkonieclat60.XXwieku,apoświęconejmecha-
nizmomrozwiązywaniaproblemów.Autorwyróżniłtzw.problemywykonawcze,
powstającewtrakcierealizowaniapodjętychdecyzji.Możnanawetzaryzykować
twierdzenieostopniowymrozwoju,czyteżswoistymdojrzewaniukoncepcji
funkcjiwykonawczych,którawzasadziewywodzisię,aprzynajmniejwyraźnie
nawiązujedotradycjimyśleniazapoczątkowanejjeszczewklasycznymokresie
psychologii.Jejprzedstawiciele,jakFranzBrentano(por.rozdz.1),podkreślali
świadomościowy,intencjonalnyiwolincjonalnycharakterzachowańczłowieka,
częstozresztąnazywanychczynnościami.Wyrazemtejtendencjijestdorobek
KazimierzaTwardowskiego(1912/1992)iogromnywpływ,jakiwywarłna
poglądywspomnianegoTomaszewskiego(1967,s.247),którypodkreślałukie-
runkowanyizorganizowanycharakterczynnościczłowieka.Znamienne,żewła-
śniedezorganizacjadziałaniauchodzizanajbardziejcharakterystycznącechę,
czyteżobjawdysfunkcjiwykonawczych(por.pkt5.1.2).
Praktyczniewszystkiekoncepcjefunkcjiwykonawczych,niezależnieodkon-
trowersjinaturyteoretycznejimetodologicznej,plasująsiębliskopodejściabadaw-
czego,któreprzedstawiaczłowiekajakojednostkęaktywną-pewienpodmiot
wdynamicznysposóbregulującyswojestosunkizotoczeniem,niejedynieskom-
plikowanyprocesorumysłowy.Innymisłowy,jesttonaktywistyczno-poznawczy”
modelczłowieka,wyposażonegowsystemprzetwarzaniainformacjiizarazem
dysponującegoumiejętnościąinicjowaniadowolnychdziałań,kontroliichprze-
bieguorazocenywynikukońcowego(Kofta1979,s.9).Womawianymnurcie,
naturalniekwestionującymdeterministycznesposobywyjaśnieniazachowańczło-
wieka,mieścisięnaprzykładkoncepcjahomoagens(czyliczłowiekajakoistoty
działającej)ZbigniewaSkornego(1989),koncepcjaTadeuszaTomaszewskiego
(1967,s.248),któryprocesywykonawczekojarzyłzczynnościamioddziaływa-
jącyminaotoczenie,atakżekoncepcjanczłowiekaintencjonalnego”Kazimierza
Obuchowskiego(1993)iZbigniewaZaleskiego(1991,s.9).Człowiekndzia-
łający”wświetlezałożeńróżnychmodelifunkcjiwykonawczychtoinaczej
nprogramistaikontroler”własnychpoczynań,wybiegającyprzytymmyślami
wprzyszłośćorazchętnydoświadomychspekulacji.Dziękineuropsychologom
badającymfunkcjewykonawczeudałosięprzełamaćpewiennawykwdotych-
czasowymrozumowaniuteoretykówproblematykidziałania,którzymechanizmy
11
