Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Palestynawpóźnejepocebrązu(XIV–XIIIw.)
25
niłysiędozapoczątkowanianiezbędnychprocesówzjednoczeniapolitycznego,
dającpoczątekpaństwom,któremożemynazwaćregionalnymi.Onetakżebyły
zresztąpodzielonenakomórkiDokręgowe”(którezachowałyfunkcjęjednostek
gospodarczych),wformieprowincjilubnomów,jakokreślasięwwypadku
Egiptu.Alezjednoczeniepolityczne,osiągniętezresztąnaobszarach,wktórych
produkcjaotrzymywanazziemibyłaowielewiększa,azaludnienieodpowied-
niogęstsze,spowodowałoznaczącyskokwielkości.Jeżelitypowekrólestwopale-
styńskiemogłowpóźnejepocebrązuliczyćok.15tys.mieszkańców(awdrugiej
fazieepokiżelazadochodziłośredniodo50tys.),toEgipt(wedługnieprzesa-
dzonychszacunków)miał3lub4mlnmieszkańców,Babiloniazaś(mimoże
uswegoschyłku)równieżkilkamilionów.Podobneprocesyzjednoczeniaiskok
demograficzny(z1do200,jakwskazujerządwielkości)pozostały–głównie
zpowodówtopograficznychiśrodowiskowych–dlaPalestynynieosiągalne.
3.Brakciągłościosadniczej
Trzeciąkwestią,októrejtrzebapamiętać,jestmarginalnośćPalestyny–
jeżeliniewsensiegeograficznym,tonapewnowosadniczym,społeczno-go-
spodarczymipolitycznym.Ziemierolnesątudużouboższeniżwdolinach
aluwialnychNilulubEufratu:glebylekkie,rolnictwodeszczowe,zbioryopro-
porcjach1:3lub1:5(przypomnijmy,typowezbiorywEgipcieiwGórnejMezo-
potamii–1:10oraz1:15wDolnejMezopotamii).Ponadtoziemiete,awraz
znimiwiększaczęśćludności,skupionebyłyniemalwcałościwnielicznych
strefach:wzdłużwybrzeżainawzgórzachbezpośrednioznimsąsiadujących,
narówninieJezreel,wdoliniegórnegoiśredniegoJordanu.Tademograficzna
koncentracjaswąkulminacjęosiągnęławpóźnejepocebrązu.Resztęobszaru
tworząziemienadającesięraczejdowypasubydła,awzwiązkuztymzasie-
dlanesezonowo,wformiebardzoskromnychobozowisk.Taksytuacjawyglą-
dałanawyżynachwJudei,Samarii,Galilei(pokrytychjeszczewówczaslasami
iśródziemnomorskąroślinnościątypumacchia–gęste,niskiezagajnikizroślin
częstokolczastych),atakżewstrefachstepowych,stopnioworozszerzających
sięwkierunkuwschodnim(Zajordania)ipołudniowym(Negew),wrazzespad-
kiemopadów.Pejzażpolitycznypóźnejepokibrązudostosowałsiędostruktury
tegoosadnictwa,tworzyłygowięcpaństwamiejskieopartenarolnictwie,skon-
centrowanewzdłużwybrzeża,narówninieJezreeliwdolinieJordanu,bardzo
rzadkienatomiastnaobszarachgórskichipraktycznienieobecnenawschód
odJordanuinapołudnieodJudei.
Ustaliłosiętakżewówczaszróżnicowanietypologicznemiędzystrefąrów-
ninną,wktórejzwartepaństwamiejskietworzyłygęsteskupiska,astrefąwyżyn
