Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Palestynawpóźnejepocebrązu(XIV–XIIIw.)
29
miałaraczejdeterminującąwagędlaróżnychaspektówpolitycznegożycia
regionu.Byćmożeodcisktejimperialnejmatrycypolitycznejbyłdlapale-
styńskiejhistoriiniemniejznaczącyniżomówionewyżejwarunkiśrodowiska
naturalnegoigeografii.
Kontrolaegipskawwiększejczęścibyłaniebezpośrednia–lokalnimali
królowiezachowywaliautonomię(alenieniezależność)jakoDsłudzy”itrybu-
tariuszefaraona.Obrazwyłaniającysięzlistówzel-Amarna(ok.1370–1350)
pokazuje,żewSyro-Palestynieznajdowałysięzaledwietrzysiedzibyegipskich
gubernatorów:Gazanawybrzeżupołudniowym,Kumidiwlibańskiejdolinie
BekaaiSumuranawybrzeżupółnocnym,bliskoobecnejgranicysyryjsko-
-libańskiej.Wkilkuinnychjeszczemiejscowościachznajdowałysięegipskie
garnizony:Jaffa(obokdzisiejszegoTelAwiwu),Bet-Szean(wprzejściumiędzy
równinąJezreeladolinąJordanu),Ullaza(nadmorzem,ukrańcadrogibie-
gnącejwdółdolinyOrontesu).Uwzględniającmałe,stałegarnizonyioddziały
wojska,które–jakzobaczymy–każdegorokuobchodziłycałykraj,zbierając
podatki,możnawyliczyć,żeEgiptepokiamarneńskiejzatrudniałdozarządu
ikontroliswegosyro-palestyńskiegoDimperium”niewięcejniż700osób.
Wcześniejbywałoinaczej.WwielkichekspedycjachzXVw.brałoudziałpo
10tys.żołnierzy,alepopotwierdzonymmałżeństwempokojumiędzyEgiptem
aMitannistałysięonezbyteczne.PoczątkowyprojektTotmesaIII,wielkiego
faraona,którywlatachok.1470–1460ostateczniezdobyłPalestynęidużą
częśćSyrii,przewidywałowieleszersząibezpośredniąkontrolę,zportami
inajlepszymiziemiamibezpośredniozarządzanymiprzezEgipt.Szybkojednak
okazałosię,żewcielenietejkoncepcjiwżycieniebędzieproste,natomiast
bardzokosztowne:podobnerezultatymożnabyłouzyskaćzapomocązarzą-
dzanianiebezpośredniego.Wtensposóbpowstałyrelacjeukazanewtekstach
amarneńskich,oczymwspomnianopowyżej.WXIIIw.doszłodoichpełnego
rozwoju,wsensieodnowieniaszerokiejobecnościwregionie,codokumentują
przedewszystkimwynikipracarcheologicznych.ZnanesąróżneDrezyden-
cje”egipskiezokresuodSetiegoIdoRamzesaIII–jakTelAfeqVI(gdzie
odkrytotekstyklinowe),Bet-SzeanVII,więcejzaśnapołudniowymskraju:
Tellel-Far<ahPołudniowe,TelSera<X,TelMor8–7,Deirel-Balah7–4,Tell
Jemme(dawnaYursa),Tellel-<AjjulV
.Fortecetewyraźnieskoncentrowane
zostałyprzyszlakachhandlowych,dlaichobrony:przytzw.drodzeHorusa
zdeltyNiludoGazy,ufortyfikowanejprzezSetiegoI,pozatymprzybiegną-
cychwpoprzektrasachkarawanowych,prowadzącychdozatokiAqabaido
kopalńmiedziwTimna<,wykorzystywanychprzezEgiptbezpośrednioprzez
całyokrespanowaniaRamessydów.Dalejzobaczymy(por.rozdz.3.9),żeta
ostatecznasystematyzacjaobecnościegipskiejpozostawiłaśladywidocznetakże
powycofaniusięimperiumzPalestyny.
