Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antropologicznafilozofiakultury
33
zjawiskobecnychiważnychwkulturze,którychniedasięzre-
dukowaćdoklasycznychdwoistychpodziałów,takichjakpraw-
da-fałsz,dobro-zło,piękno-brzydota.Należądonichchoćby
pozórismak.Pozórniejestaniprawdą,anifałszem,jestsamo-
świadomymudawaniem.Wtymsensiepozoremjestsztuka,być
możerzeczywistośćwirtualnąrównieżnależałobyokreślićjako
pozór,choćjesttozagadnienieotwarte.Niemniejważnąkate-
goriąjestsmak,którystanowiekspresjęosobowościczłowieka.
ZbigniewHerbertmówiłosmaku,żesąwnim„włóknaduszy
ichrząstkisumienia”38.Obecnośćiwagatychpojęćwfilozofii
kulturyniepowinnyjednaksugerowaćrezygnacjizpojęciapraw-
dy.Prawda,narównizdobremipięknem,pozostajeideałem
regulującymnaszeczyny,sądyiopinie.Pozwalanapozafaktogra-
ficzneodnoszeniesiędorzeczywistości,umożliwiadoskonalenie
sięitworzenie.Zarównosmak,jakipozór,jakszczerośćitraf-
nośćstająsięmożliwezasprawąporównywaniazprawdą,za
sprawądążeniadoniej.Todziękiodnoszeniusiędotychklasycz-
nychpojęćmogąujawniaćsięróżneobszarykulturowegobycia.
Trzebatakżepostawićpytanieocelipotrzebęrozumienia
Innego,aleiozakrestegorozumienia.Niejestwszakpowszech-
nieakceptowane,żenależyrozumiećdokońca.DlaArystotelesa
—abypozostaćprzycytowanychjużautorach—potrzeba
drugiegoczłowieka,potrzebaprzyjaciela,jestniezbędnadosamo-
rozumieniaisamopoznania.Dialogzdrugim—oilemaonten
samsystemwartości—jestkoniecznydoprzejrzeniasięwnim
wceluwzmocnieniasięwdążeniudorealizowaniapodobnych
wartości.Ciekawejest,żedlaArystotelesatakżeprzeciwieństwa
dążądosiebie,aleniezewzględunaniesame,leczprzezwzgląd
naosiągnięcie„środka”,czylidobrawłaściwegokażdejzwłasno-
ściczyformaktywności.„Rzeczyprzeciwneniedążądosiebie
38ZbigniewHerbert,Potęgasmaku,w:tenże,89wierszy,a5,Kraków1998,
s.149-150.
